اثر اعسار زوج بر حق حبس
اثر اعسار زوج بر حق حبس : بیشتر فقها معتقد هستند حتی با فرض پذیرش اعسار زوج نیز ، زوجه دارای حق حبس می باشد در واقع بر این باورند که اعسار زوج باعث سقوط حق حبس زوجه نمی شود .
در این خصوص علامه حلی می نویسد :
زن می تواند تا قبل از دریافت مهر از تمکین خودداری نماید هر چند زوج ندار باشد .
نکته اصلی عدم تفاوت اعسار و یسار در این است که اعسار زوج فقط حق مطالبه زوجه را ساقط می نماید و ارتباطی به بحث حق حبس پیدا نمی کند چون نداری زوج تنها از نظر حکم تکلیفی حق مطالبه را ساقط می کند و اما اینکه زن ملزم باشد قبل از دریافت عوض نسبت به تمکین ( معوض ) اقدام نماید پس این امر حکم دیگری دارد که ارتباطی به اعسار ندارد .
صاحب جواهر نیز ضمن اذعان به عدم تفاوت دارایی و نداری زوج در حق حبس زوجه به این نکته اشاره می نماید که تفاوت اعسار و یسار زوج در این است که در صورت دارایی زوج و مطالبه زوجه ، و عدم پرداخت مهر از سوی زوج ، وی معصیت کار است ، و در این فرض ، زوجه مستحق نفقه است ولی اگر زوج ندار باشد در صورت عدم پرداخت مهر ، معصیت کار نیست ، ولی در اینکه مستحق نفقه می باشد یا خیر دو وجه در مسأله وجود دارد ، ممکن است گفته شود که چون تمکین زوجه وجود ندارد ، پس نفقه نیز منتفی است و ممکن است گفته شود که عدم تمکین به موجب قانون و حق زوجه است ، پس نباید باعث سقوط نفقه بشود .
ایشان در مقام رد استدلال ابن ادریس مبنی بر سقوط حق حبس زوجه در صورت اعسار زوج به لحاظ امتناع مطالبه مهریه از طرف زوج می نویسد : پس آنچه که از ابن ادریس نقل است مبنی بر اینکه زوجه نمی تواند از تمکین امتناع نماید چون اعسار زوج مانع از مطالبه است – ضعف آشکار است زیرا امتناع مطالبه ، موجب نمی شود که معوض قبل از عوض تسلیم شود ، دارایی و نداری زوج تنها از حیث معصیت و استحقاق نفقه موثر است .
با وجود شهرت این نظریه ( عدم تفاوت دارایی و نداری زوج در حق حبس زوجه ) باید گفت که ادعای اجماع مبنی بر وجود حق حبس در عقد نکاح صرفاً ناظر به فرض دارایی زوج است .
امید شاه مرادی – وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی