ضمانت اجرای نداشتن دفتر تجاری
ضمانت اجرای نداشتن دفتر تجاری : یکی از مهمترین مباحثی که در حوزه تجارت وجود دارد داشتن دفاتر تجاری و امضای آن ها طبق قانون است. همه کسانی که طبق قانون تجارت به عنوان تاجر شناخته می شوند ملزم به داشتن دفاتر تجاری هستند. در ادامه به معرفی انواع دفاتر تجاری پرداخته و ضمانت اجرای نداشتن دفتر تجاری را طبق قانون بررسی می کنیم.
انواع دفاتر تجاری
منظور از دفاتر تجاری دفاتر مخصوصی است که تجار باید تمام امور مربوط به فعالیت های اقتصادی و تجاری خود از جمله داد و ستد های خود را در آن درج نمایند. کلیه تجار به استثنا کسانی که به عنوان کسبه جزء شناخته می شوند قانوناً ملزم به نگهداری این دفاتر هستند. عنوان دفاتر تجاری عبارت است از:
- روزنامه
- کل
- دارایی
- کپیه
دفتر روزنامه چیست؟
دفتر روزنامه دفتری است که تاجر آن را به صورت روزانه تنظیم می کند. و در یک تاریخ منظم و به ترتیب کلیه اعمال تجارتی خود را در آن به ثبت می رساند. بنابراین دفاتر روزنامه از حیث تاریخ انجام معاملات کاملاً منظم و مرتب بوده و یک گزارش کاملا دقیق از فعالیت های روزانه تاجر است.
دفتر کل چیست؟
دفتر کل دفتری است که در آن انواع و اقسام معاملات تاجر از یکدیگر تفکیک شده. و هر نوع فعالیتی با توجه به ماهیت متفاوتی که دارد در صفحه مخصوص به خود ثبت می شود. تاجر وظیفه دارد تا هر هفته یک بار از روی دفتر روزنامه، دفتر کل را تتظیم کند.
دفتر دارایی چیست؟
دفتر دارایی به عنوان یکی از مهمترین دفاتر تجاری در عرصه تجارت عبارت از دفتری است. که تاجر باید هر سال، صورت جامعی از تمام دارایی های منقول و غیرمنقول خود و همچنین دیون و مطالبات سال های گذشته را به صورت تفکیک شده و کامل و به ترتیب در آن ثبت و امضا کند. این دفتر باید تا 15 فروردین سال بعد تکمیل شود. از طریق همین دفتر می توان پی برد که شخص چه مقدار سود و ضرر کرده است و چه مالی به اموال او اضافه یا کم شده است. در صورتی که شخص مورد نظر یک شخص حقوقی باشد و شرکت آن فعالیت داشته باشد، باید دفاتر را تحویل دارایی دهد. در غیر این صورت مشمول جرائم مالیاتی خواهد شد.
دفتر کپیه چیست؟
دفتر کپیه دفتری است که شامل کلیه مراسلات مخابرات و صورت حساب های صادره و وارده تاجر می باشد. که باید آن ها را به ترتیب در این دفتر ثبت نماید. تاجر موظف است کلیه مراسلات و مخابرات و صورتحساب های وارده را نیز به ترتیب تاریخ ورود مرتب نموده و در لفاف مخصوص ضبط نماید. می توان گفت دفتر کپیه نظام بایگانی تاجر است. دفتر کپیه به این صورت امروزه دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد و تجار به جای آن از دفتر اندیکاتور یا نامه نما استفاده می کنند.
ضمانت اجرای عدم نگهداری از دفاتر تجاری چیست؟
در برخی از مواقع تاجر مبادرت به تنظیم دفاتر تجاری می کند. اما در نگهداری از آن ها اهمال کرده و مراقبت های لازم را به کار نمی برد. در اینجا دو نوع ضمانت اجرای مدنی و کیفری متصور است.
- ضمانت اجرای کیفری: به مجازات ورشکستگی به تقصیر از 6 ماه تا 2 سال حبس محکوم میشود.
- ضمانت اجرای مدنی: شخص ثالث میتواند جبران خسارتی که به او وارد شده است را درخواست کند.
ضمانت اجرای نداشتن دفاتر تجاری چیست؟
در مقابل ضمانت اجرای نداشتن دفتر تجاری صرفاً جزای نقدی است. طبق قانون نداشتن دفتر تجاری يا عدم امضای دفتر به وسیله نماينده اداره ثبت، موجب ورشكستگی تاجر نمی شود اما اگر تاجر، متوقف در تأديه ديون باشد. و دفاتر تجاری هم نداشته باشد يا دفاتر تجاری او به صورت مرتب تنظیم نشده باشد. در اين صورت با از يك طرف تاجر محتمل است به مجازات جرم ورشكسته به تقصير محكوم شود و از طرف ديگر به جزاي نقدي محكوم گردد.
امید شاه مرادی – مشاور حقوقی و وکیل پایه یک دادگستری