وکیل دفاع مشروع

وکیل دفاع مشروع : دفاع مشروع از علل موجهه جرم است و هر کس در مقام دفاع از جان و عرض و ناموس و مال و آزادی تن خود یا دیگری مرتکب جرمی بشود در صورت اجتماع شرایط دفاع ، قابل تعقیب و مجازات نیست ، رویه قضایی جایگاه مهمی در کنار قانون ، دکترین حقوقی و سایر منابع حقوق دارد و با توجه به ضرورت تفسیر قواعد کلی مربوط به دفاع مشروع و رفع ابهام از آنها بدست آوردن رویه قضایی در این مورد امر بسیار مهمی است , در ادامه با توضیحات وکیل دفاع مشروع همراه باشید ‌.

دفاع مشروع چیست

ابتدا از نظر لغوی و سپس در اصطلاح به معنی آن پرداخته و یک تعریف حقوقی ارائه می‌ دهیم . از نظر لغوی دفاع مشروع یک ترکیب اضافی است که از دو جز تشکیل شده است ؛

جزءاول

دفاع که ریشه آن دفع بوده و در لغت به معنی دورکردن ، از میان برداشتن و زایل کردن از قهر و قوه است ،

جزء دوم

مشروع که ریشه آن شرع بوده که منظور از آن هر عملی که از نظر شارع مجاز و مباح باشد .

از نظر اصطلاحی دفاع مشروع را این چنین می توان تعریف نمود : دفاع مشروع یکی از مباحث حقوق جزای عمومی است که از نظر جرائم مربوط و نحوه ارتکاب آنها و حدود مسئولیت مرتکبین و معافیت های قانونی پیش‌ بینی شده که در مورد مرتکبین اعمال می ‌گردد .

دایره شمول دفاع مشروع مشترک در فقه و قانون

دفاع کردن از جان و مال و ناموس یک ضرورت عقلی است ، هیچ عاقلی ، دربرابر تجاوز بی رحمانه به جان و مال و ناموس خود و دیگری سکوت نمی کند و عقل ، تجاوز را محکوم می کند و دفاع در برابر آن را می پذیرد ، فقیه فاضل هندی می فرماید : « چون دفع ضرر ، عقلاً لازم است ، پس دفاع واجب است . »

دفاع از تن و تمامیت جسمانی

مهمترین ودیعه ای که خداوند به بشر عنایت فرموده موهبت حیات می باشد و خداوند در قرآن کریم در باب اهمیت حفظ نفس می فرماید :

« …من قتل نفساً بغیر نفس او فساد فی الارض فکانما قتل الناس جمیعا و من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا.»

آیه ۳۲ از سوره مائده در جای دیگر تجاوز علیه نفس را که به قتل منجر شود حرام اعلام نموده

« و لا تقتلوا النفس التی حرم الله الا بالحق … »

آیه ۳۳ سوره بنی اسرائیل ، آیات و روایات فراوانی در باب وجوب حفظ نفس آمده و گواه این مطلب است . در منابع فقهی برای دفاع از نفس اهمیت زیادی قائل شده اند به نحوی که فقها ، دفاع از نفس را واجب دانسته اند .

دفاع از عرض و ناموس

در منابع فقهی عرض و ناموس با عناوین ( عرض ، حریم ، اهل ) بکار رفته است . کلمه حریم در لغت به معنی مکانی است که حمایت از آن واجب است و در معنی دیگر حریم به معنی آنچه که حرام شده و مربوط به انسان بوده و انسان از آن حمایت می کند مانند خانواده ، کلمه اهل نیز به معنای خاندان ، مقیم ، ساکن و زن به کار رفته است ، از ارزشهای قابل دفاع در فقه دفاع از عرض و ناموس است و فرقی میان زن و مرد برای دفاع از عرض قائل نشدند و فقط از جهت وجوب دفاع و جواز دفاع گاهی میان فقها اختلاف نظر وجود دارد .

دفاع از آزادی تن

در منابع فقهی موضوعی با عنوان دفاع از آزادی تن وجود ندارد و هیچ کدام از فقهای متقدمین و متأخرین پیرامون دفاع در مقابل متجاوزی که قصد محبوس کردن فردی را دارد حکمی ندارند ولی به نظر می رسد که دفاع از آزادی تن در ردیف تجاوز به نفس و دفاع از نفس بطور مطلق آمده است ؛ یعنی اینکه تعرض به نفس ممکن است بصورت قتل یا کمتر از آن مانند ضرب و جرح شدید و یا جسمی که نوعی آزار شدید است واقع شود .

دفاع از مال

فقها مورد دفاع از مال را جایز شمرده اند مگر در مواردیکه حفظ جان منوط به حفظ مال باشد یعنی هستی مدافع به آن بستگی داشته باشد در این صورت دفاع از مال واجب می شود. فاضل هندی می فرماید : «دفاع از مال واجب نیست مگر در سه حالت :

1. نیاز شدید به آن مال داشته باشد.
2. فقدان مال ضرر عمده به مدافع وارد می شود.
3. مال بصورت امانت در اختیار مدافع باشد.»

امید شاه مرادی – وکیل دفاع مشروع و مشاور حقوقی