مفهوم دعوای مستقیم

مفهوم دعوای مستقیم  : هر تعهد دارای سه رکن اصلی دائن ، مدیون و موضوع تعهد می باشد ، موضوع تعهد همچون رشته ای است که دو رکن دیگر تعهد را به هم پیوند می دهد و علّت اصلی شکل گرفتن هر تعهدی ، موضوع آن است . موضوع تعهد یعنی امری که مدیون در برابر دیگری بر عهده می گیرد که ممکن است ناظر به انجام یا خودداری از انجام کار معین یا تملیک مال باشد .

در تعریف دعاوی مستقیم باید گفت حقی است که طلبکار بی واسطه و مستقیم نسبت به مدیون پیدا می کند . دو خصیصه اصلی دارد، اول آنکه خواهان می تواند حق خود را به نام و حساب خود طرح کند ، دوم آنکه نتیجه دعاوی مستقیم از دارایی مدیون به دارایی دائن وارد می شود .

مزایای طرح دعوای مستقیم

طرح دعوای مستقیم دارای دو مزیت اصلی است که به شرح ذیل می باشد .

۱_ مستقل بودن دعوای مستقیم

در این نوع از دعوا بعد از ایجاد حق ، این حق استقلال داشته و مصون از ایرادات و روابط بدهکار و طلبکار می باشد ، بر خلاف دعوای غیر مستقیم که اگر به هر دلیل تعهد مدیون ، ساقط گردد مبنای این دعوا نیز از بین می رود .

۲_ جلوگیری از تکرار پرداخت

نتیجه این دعوا برخلاف دعوای غیر مستقیم متعلق به خواهان است ، به عبارت دیگر در دعوای غیر مستقیم این خطر برای خواهان وجود دارد که با وجود اخذ رای به نفع خویش ، نتیجه دعوا متعلق به سایر طلبکاران باشد و چیزی عاید وی نگردد .

اقسام دعاوی مستقیم

حقوقدانان دعاوی مستقیم را به دو دسته ” دعاوی مستقیم پرداخت ” و ” دعاوی مستقیم مسئولیت ” تقسیم کرده اند :

الف ) دعاوی مستقیم پرداخت

دعوایی است که دائن ایفای تعهد را از مدیون مطالبه نماید و به حکم قانون مطابق حق به وجود آمده خویش بتواند علیه مدیون طرح دعوا نماید . غالب مصادیق دعاوی مستقیم در حقوق ایران از همین دسته از دعاوی می باشد .

ب) دعاوی مستقیم مسئولیت

دعوای شخص بر علیه مسئولی است که با وی رابطه مستقیم نداشته است ، به عنوان مثال می توان به دعوای مصرف کننده کالا علیه تولید کننده اصلی ( و نه فروشنده ) اشاره نمود و یا رجوع شخص زیان دیده از حمل و نقل کالا به متصدی حمل و نقل ناشی از همین حق می باشد .

فایده دعوای مستقیم مسئولیت

دعاوی مستقیم مسئولیت یا به عبارت دیگر مسئولیت مدنی ، در رویه قضایی فواید بسیاری دارد ، چرا که از بسیاری دعاوی بیهوده و زائد جلوگیری می کند ، همچنین از حجم و اطاله دادرسی می کاهد و خواهان زودتر به حق خود می رسد . اگر قائل به مسئولیت مدنی نباشیم در مثال دعوای مصرف کننده علیه تولید کننده سابق الذکر ، زیان دیده بایستی علیه فروشنده طرح دعوی نماید و پس از آن فروشنده علیه ید ماقبل خویش تا به تولید کننده اصلی برسد که در نتیجه صرف هزینه و وقت گزافی به همراه خواهد داشت .

امید شاه مرادی ، مشاور حقوقی و وکیل پایه یک دادگستری