تعریف و اهمیت اثبات

تعریف و اهمیت اثبات  : نهاد های حقوقی ولو آن که در عالم ثبوت استقرار یافته باشند با ابزار اثبات تجلی بیرونی می یابند. در این سخن تردیدی نیست ، برای همین است که در برخی از کتب اصولی مبحث حجت ( که از مباحث اثباتی شمرده می شود ) به عنوان غایه الغایات مباحث علم اصول فقه یا موضوع علم اصول دانسته شده است چه حجت وسیله ای برای رسیدن به احکام واقعی خداوند است در فقه نیز فرایند اثبات در وجود ثبوتی نهاد های حقوقی اثر گذار است به ویژه زمانی که اثبات یک پدیده باید از طریقی خاص صورت بگیرد.

اثبات چیست ؟

عدم رعایت این طریقه نهایتا سبب خواهد شد که وجود ثبوتی حق نیز زیر سوال رود. چنان که بر اساس نظری مشهور در فقه جدا از آنکه از نظر عبادی عاصی و فاسق دانسته شده از دید فقهی نیز مستحق اخذ محکوم به نیست. هرچند قاضی به حقی حکم داده باشد که در عالم ثبوت نیز وجود داشته باشد زیرا با حکم طاغوت که مشروعیت حکومت ندارد حق خود را گرفته است. در حقوق امروز نیز لزوم اثبات یک ثبوت از طریق خاص را می توان در مصادیق دیگری سراغ گرفت. چنان که اثبات انتقال مالکیت اموال غیر منقول تنها از طریق سند رسمی پذیرفتنی است. اقرار ناشی از شکنجه معتبر نیست و در پذیرش شهادت متضمن افشای سر نیز تردید است .

اما در برخی دیدگاه ها در اهمیت اثبات مبالغه می شود این زیاده روی گاه به آنجا می رسد که معتقدند اگر حقی به اثبات نرسد چنان است که گویی وجود نداشته است چنان که گفته شده است “اگر حقی به هیچ طریقی امکان اثبات نداشته باشد آن حق قابل مطالبه نیست و حقی که قانوناً قابل مطالبه نیست چنان است که در عالم حقوق وجود ندارد” اما این سخن جای تأمل دارد ؛ چه حقی که اثبات نشود قابلیت مطالبه را از دست داده ودر شمار تعهدات طبیعی در می آید اما با ایفا ارادی آن توسط مدیون وی حق استرداد آنچه را که پرداخته نخواهد داشت و این امر به این معنی است که وی در واقع مدیون بوده است. همین نکته نشان دهنده وجود حقوقی حقی است که در عالم ثبوت وجود دارد اما اثبات نشده است.

بنابراین باید بر این اعتقاد بود که “حق پیش از اثبات نیز وجود دارد و به همین جهت حکم دادگاه به طور معمول چهره اعلامی پیدا می کند و از تاریخ ایجاد حق اثر دارد” همچنین قرارداد از تاریخ وقوع اثر دارد هر چند که سند اثبات کننده آن بعد از تاریخ وقوع تنظیم شده باشد .

وکیل شاه مرادی – وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی