تاریخچه و اهمیت مسئولیت مدنی

تاریخچه و اهمیت مسئولیت مدنی : مقارن ظهور اسلام، حقوق رم در درجه‌ی اعلای ترقّی خود قرار داشته و در چنین زمانی مسئولیت مبتنی بر تقصیر بوده است . این مبنا گرچه مرحله‌ی دوم از تطّورات حقوقی و برتر از اصل بدوی است و تا اواخر قرن 13 کامل‌تر شده است، اما داری نقص وکاستی می‌باشد. جبران خسارت در این مبنا منوط به احراز تقصیر است، لیکن اثبات تقصیر به علت پنهانی بودنش دشوار می‌باشد و جریان دادرسی غالباً به معافیت شخص خطاکار می‌انجامیده است.

گاهی نیز زیان‌هایی به افراد می‌رسید ولی تقصیری متوجه‌ی عامل ضرر نبود. معصومین علیهم السلام با توجه به آینده‌نگری و آگاهی از احکام، دو قاعده‌ی اتلاف و تسبیب را پیش‌بینی نموده‌اند که این مرحله‌ی سوّم و نهایی تطّورات قرن بیستم امروزی در اروپاست در حالی‌که در حقوق اسلام قبلاً به آن اشاره شده است .

اهمیت مسئولیت مدنی

برای پی بردن به اهمیت مباحث مسئولیت مدنی در فقه کافی است به‌ این نکته توجه نماییم که فقه اسلامی به دو مقوله جان و مال و بر اساس اصل «حرمه مال المسلم کحُرْمه دمه» به طور یکسان نگریسته ، در پاسداری از حقوق مالی به همان اندازه کوشیده که حفظ جان انسان‌ها را از اهداف اصلی خود شمرده است و اساساً مسائل مربوط به اموال بخش عمده مباحث عدالت اجتماعی در فقه را به خود اختصاص می‌دهد .

مسئول به چه کسی اطلاق می شود؟

مسئول کسی است که تعهدی در قبال دیگری به عهده دارد که اگر از ادای آن سر باز بزند از او بازخواست می‌شود. بنابراین، مسئولیت همواره با التزام همراه است.

اهمیت عملی مسئولیت مدنی

در قرن حاضر شاهد افزایش دعاوی مربوط به مسئولیت مدنی هستیم به طوری که بیشترین حجم پرونده‌های امروزی را دعاوی مسئولیت مدنی تشکیل می‌دهد. از جمله‌ی عواملی که باعث افزایش ‌این دعاوی شده پیشرفت تکنولوژی و ماشینی شدن جوامع است که از این مجرا خطراتی را برای بشر بوجود آورده است .

عوامل اهمیت مسئولیت مدنی

سه عامل اساسی موجب اهمیت روز افزون مسئولیت مدنی ( الزامات خارج از قرارداد ) شده که به شرح ذیل است :

عامل اول

پیشرفت تکنولوژی ؛ پیشرفت تکنولوژی و ماشینی شدن جوامع ، خطراتی را برای بشر بوجود آورده است . انسان های امروزی در دنیای تکنولوژی غرق شده اند ، نه می‌توانند بدون آن زندگی کنند و نه می‌توانند خطرات آن را متحمل شوند. این‌جاست که نیاز به دعاوی مسئولیت مدنی بیش از پیش آشکار گشته است .

عامل دوم

ایجاد کارگاه‌های صنعتی است که در آن تعداد زیادی از کارگران مشغول به کار شده و نیروی عظیم کارگر و کارفرما در مقابل هم قرار گرفته‌اند و ضرورت حمایت از کارگران موجب شده تا مسئولیت مدنی راه چاره‌ای بر آن باشد.

عامل سوم

توسعه بیمه اجباری یا اختیاری در عصر حاضر می‌باشد ، چرا که ممکن است از نظر معنوی یا اخلاقی متضرر نتواند اقدام به طرح دعوی کند؛ مثل اینکه فاعل ضرر، یکی از اقوام نزدیک متضرر باشد و از نظر عملی نیز چه بسا عامل ضرر معسر باشد و این دو مانع دعوای مسئولیت مدنی هستند ولی بیمه‌ این مشکل را حل می‌کند.

امید شاه مرادی وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی