نحوه اقدام برای اعسار از هزینه دادرسی

اعسار از هزینه دادرسی چیست و چگونه باید اقدام کرد ؟  اعسار یکی از اصطلاحات رایج در علم حقوق و همچنین در میان مشاورین حقوقی و وکلای این رشته است با این حال عامه اجتماع آشنایی چندانی با آن نداشته و اصولاً بسیاری از افراد جامعه از وجود چنین مفهومی در قانون آگاه نیستند. حتی بسیاری از افراد ممکن است اطلاعات ناچیزی در خصوص این مبحث داشته باشند اما به جرأت می‌توان گفت که اغلب آنان اطلاعات دقیق و حساب شده ای در خصوص اعسار ندارند. ما در این مقاله به بررسی کلیات مربوط به اعسار و بررسی یکی از مهمترین انواع آن در قالب اعسـار از هـزینه دادرسـی خواهیم پرداخت .

اعسار به چه معناست؟

اعسار به معنای رنج، سختی، دشواری و نداشتن است. در علم حقوق زمانی به کار می رود که یک فرد به انجام یک کار یا پرداخت یک مال محکوم شده است اما از لحاظ بدنی یا وضعیت مالی قادر به اجرای حکم نمی باشد. البته این مفهوم در قوانین امروزی صرفاً برای عدم توانایی پرداخت محکومیت های مالی و سایر موارد قانونی که فرد باید هزینه خاصی را بابت آنها پرداخت کند به کار می رود .

در این زمینه امروز با دو نوع اعسار از پرداخت هزینه دادرسی و اعسار از پرداخت محکومیت مالی در قالب طلب یا مجازات نقدی مواجه هستیم. آنچه که در این مقاله مورد توجه ماست بررسی شرایط اعسار از پرداخت هزینه دادرسی می باشد که در ادامه بیان می گردد .

دادخواست اعسار از هزینه دادرسی

مراجعه به دادگستری و درخواست دادرسی برای برخی از دعاوی مشمول هزینه های بسیار بالا از قبیل هزینه باطل کردن تمبر، مراجعه به تحقیقات محلی، درخواست نظریه از کارشناس رسمی و مواردی از این قبیل می باشد. اصولاً دعاوی مالی همانند درخواست مطالبه مهریه هزینه دادرسی بالاتری را در مقایسه با دعاوی غیر مالی همانند تخلیه ید دارند با این حال اعسار از هـزینه دادرسـی مشمول تمام موارد فوق اعم از دعاوی مالی یا غیر مالی می گردد مشروط بر اینکه شرایط اعسار در فردی که درخواست دادرسی داده است اثبات گردد .

اثبات اعـسار از هـزینه دادرسـی

فردی که دادخواست مربوطه را تنظیم میکند باید دادخواست دیگری را تحت عنوان اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ارائه کند. در واقع خواهان در این شرایط از دادگاه درخواست می کند تا وی را به صورت نسبی یا مطلق از پرداخت هزینه دادرسی معاف کند. برای اثبات این امر نیاز است تا عدم توانایی مالی فرد از پرداخت هزینه دادرسی با توجه به میزان دارایی او بررسی گردد .

بنابراین اگر فرد هیچگونه ملک و املاکی نداشته باشد و یا حتی یک حساب بانکی که نشان از سرمایه و وجه نقد هرچند به صورت جزئی در هیچ کدام از بانک های سراسر کشور یا خارج از آن ندارد ادعای اعسار وی مورد موافقت قرار می‌گیرد. در این شرایط دادگاه دادخواست مورد نظر را به جریان می اندازد و اگر خوانده محکوم گردد علاوه بر محکومیت اجرای حکم صادره باید هزینه دادرسی را نیز پرداخت نماید در غیر اینصورت خواهان باید بعد از رفع اعسار نسبت به پرداخت هزینه مورد نظر اقدام کند .

نکاتی در خصوص اعسار از هزینه دادرسی

• اعسـار از هزینه دادرسـی قابلیت انتقال به دیگران را ندارد و صرفاً در خصوص معسر صادر می شود ؛ بنابراین اگر معسر فوت نماید وراث او نمی‌توانند با توجه به اثبات ادعای اعسار مورث از پرداخت هزینه دادرسی سرباز بزنند مگر اینکه ادعای اعسار آنان نیز توسط دادگاه محرز گردد .
• فرد در زمان تنظیم دادخواست اعسـار باید نوع آن را بیان کند. نوع اعسار ممکن است به صورت مطلق باشد یا نسبی. اگر درخواست اعسار مطلق داده شود به آن معناست که فرد هیچگونه مبلغی جهت پرداخت هزینه دادرسی ندارد اما اعسار نسبی بدان معناست که توانایی پرداخت هزینه دادرسی به صورت تقسیط شده را دارد .
• رسیدگی به ادعای اعسار در همان محکمه ای صورت می گیرد که دعوی اصلی نیز در آن جریان دارد .
• ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را علاوه بر دادگاههای عمومی، شورای حل اختلاف نیز می تواند رسیدگی کند مشروط بر اینکه دعوی اصلی در شورای حل اختلاف مطرح شده باشد .
• معمولا کسانی که با درخواست آنان در خصوص اعسار موافقت به عمل می آید در دعاوی بسیار مهم می توانند از وکیل تسخیری نیز استفاده کنند. در این خصوص کافیست از دادگاه یک وکیل تسخیری درخواست کنید و پرداخت تعرفه حق الوکاله نیز به بعد از رفع اعسار موکول می گردد .