ارث زن در عقد موقت چه تکلیفی دارد ؟

تکلیف ارث زن در عقد موقت , شرط توارث در ازدواج موقت ( نکاح منقطع ) : اگر شرط شود که زن در نکاح منقطع از مرد ارث ببرد آیا چنین شرطی صحیح است ؟

وکیل امور حسبی : در صورتی که نکاح منقطع به صورت مطلق و در واقع بدون قید و شرط واقع شود رابطه توارث و ارث بری زوجین از یکدیگر منتفی است. این موضوع دیدگاه مشهور فقهای امامیه است . از مواد 940 و 1077 قانون مدنی نیز این موضوع استنباط می گردد.

دیدگاه های ارث زن در عقد موقت

چنانچه زوجین در نکاح منقطع بر ایجاد توارث شرط نمایند آیا چنین شرطی صحیح است ؟

در خصوص این موضوع 4 دیدگاه وجود دارد و در فقه امامیه چهار قول در این مسئله دیده می شود که در ذیل به بیان 4 دیدگاه می پردازیم :

دیدگاه اول

نکاح منقطع همانند نکاح دائم مقتضی توارث است و حتی شرط سقوط ارث باطل است بنا به گفته صاحب حدائق این قول ابن براج می باشد :

1. خود عقد مقتضی ارث است و شرط دیگری نظیر دائم یا موقت بودن برای توارث لازم نیست .
2. آیه 12 از سوره نساء به هنگام بیان سهم الارث زوجه ، اطلاق و عمومیت دارد و اطلاق آن شامل زوجه دائم و موقت می شود .

دیدگاه دوم

توارث در نکاح منقطع نیست ، اعم از اینکه توارث یا عدم آن را شرط کنند یا اصلاً شرطی در این خصوص وجود نداشته باشد. بسیاری از فقها این نظر را پذیرفته اند و ظاهراً این نظر اکثر متأخرین از فقهای امامیه است. و برخی نیز این نظر را قول مشهور تلقی کرده اند .

در اثبات آن به اصل عدم استناد شده است چون ارث یک حکم شرعی است که ثبوت آن دلیل می خواهد. و مطلق زوجیت مقتضی استحقاق ارث نیست. به برخی از روایات در این زمینه نیز استناد شده است .

دیدگاه سوم

اصل عقد مقتضی توارث نیست ولی شرط توارث صحیح و نافذ است. زیرا عموم ” المسلمون عند شروطهم ” آن را در بر می گیرد. شیخ طوسی ، محقق ف شهید اول و ثانی این قول را پذیرفته اند .

دیدگاه چهارم

در نکاح منقطع ، زوجین از یکدیگر ارث می برند ، مگر اینکه سقوط آن شرط شده باشد

نتیجه گیری

دیدگاه دوم صحیح و قابل تأیید است یعنی در عقد منقطع توارث وجود ندارد حتی اگر شرط شده باشد. زیرا مقررات مربوط به ارث از قواعد آمره و مربوط به نظم عمومی است. در واقع قواعد راجع به تعیین ورثه و سهام آنان از قواعدی است که در راه مصلحت اجتماعی و منافع عمومی مقرر شده. و افراد نمی توانند با قراردادهای خود آن را زیر پا بگذارند. شرط یا قراردادی که غیر وارثی را وارث معرفی کند یا در سهام ورثه تغییر ایجاد نماید. بر خلاف قواعد آمره و نظم عمومی محسوب و از درجه اعتبار ساقط است .

هر چند در ظاهر ممکن است برخی از موضوعات حقوقی نظیر موضوع فوق ساده به نظر آیند. اما شایسته است قبل از درج هر شرطی ضمن عقد با وکیل متخصص در آن زمینه مشورت و مشاوره حقوقی لازم از ایشان اخذ گردد .

امید شاه مرادی – وکیل پایه یک دادگستری