8 تفاوت اصلی خلع ید و تصرف عدوانی در قانون

تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی در چه مواردی است ؟ وکیل شاه مرادی :  دعاوی مربوط به مالکیت، دعاوی حقوقی یا کیفری هستند. که به دنبال ادعای حق مالکیت یا خدشه دار شدن حق مالکیت مطرح می شوند. اغلب این دعاوی در خصوص املاک و در حوزه مالکیت اموال غیرمنقول رخ می دهد. به همین علت دادگاه محل وقوع ملک غیرمنقول نیز صلاحیت رسیدگی دارد. عمده ترین دعاوی مطرح شده در حوزه مالکیت اموال به دو بخش تقسیم می شوند. یکی دعوی خلع ید و دیگری دعوی تصرف عدوانی !

شباهت های بسیار زیادی که میان این دو اصطلاح حقوقی وجود دارد. باعث شده است تا اغلب افراد جامعه این دو اصطلاح را با یکدیگر اشتباه بگیرند. و قادر به تفکیک آن ها را از حیث مفهوم نباشند. در این مقاله علاوه بر تعریف خلع ید و تصرف عدوانی به ذکر تفاوت آن ها با یکدیگر خواهیم پرداخت. پیشنهاد می دهیم با مطالعه این مقاله وکیل ملکی را همراهی کنید.

خلع ید به چه معناست؟

در اصطلاح حقوقی، خلع ید به معنای خارج ساختن یک مال از تصرف فردی است که به صورت غاصبانه و غیرقانونی یک ملک را در اختیار گرفته است. به عنوان مثال یک فرد به عنوان غاصب، وارد ملکی شده و از آن خارج نمی شود. در عین حال اجازه استفاده از ملک را هم به مالک اصلی نمی دهد. در این صورت مالک باید با مراجعه به محاکم دادگستری اقدام به تشکیل پرونده خلع ید نماید. تا پس از انجام تشریفات قانونی و اثبات مالکیت خواهان و غیرقانونی بودن تصرفات غاصب، دادگاه حکم به خلع ید صادر نماید. بنابراین همانطور که مشخص است. این دعوی صرفاً میان مالک اصلی مال و فردی که آن را به صورت غیرقانونی تصرف کرده است رخ می دهد.

تصرف عدوانی به چه معناست؟

تصرف عدوانی هم شباهت زیادی با مسئله فوق دارد با این حال میزان پیچیدگی در این مقوله بسیار بیشتر از سایر مقوله های مربوط به مالکیت است. تصـرف عدوانی به معنای خارج ساختن یک مال از تصرف مالک واقعی یا مالک منافع (مستاجر) آن با استفاده از زور و قهر و غلبه است!. این دعوی صرفاً در حوزه اموال غیرمنقول رخ می دهد. برای اثبات تصرف عدوانی لازم است تا شرایط ذیل اثبات شوند :

• سبق تصرف خواهان (سابقاً ملک در تصرف خواهان بوده باشد.)
• لحوق تصرف خوانده (در حال حاضر ملک در تصرف خوانده باشد.)
• عدوانی بودن و غیرقانونی بودن تصرف خوانده (تصرف فعلی خوانده بدون رضايت خواهان و حکم مرجع صالح باشد.)

تفاوت تصرف عدوانی و خلع ید در چه مواردی می باشد؟

1. دعوای تصرف عدوانی در خصوص اموال غیر منقول قابل طرح است بنابراین نمی توان آن را در خصوص تصرف غیر قانونی اموال منقول از جمله خودرو و امثال آن ها مطرح نمود. اما دعوای خلع ید هم برای اموال منقول هم در خصوص اموال غیر منقول قابل طرح می باشد.
2. به دعوای تصرف عدوانی می توان خارج از نوبت رسیدگی کرد. اما دعوای خلع ید نیازمند دریافت نوبت رسیدگی و سپری کردن تشریفات دادرسی است.
3. دعوی تصرف عدوانی نیاز به تشریفات اجرا و قطعیت حکم ندارد. و بلافاصله بعد از صدور حکم باید اجرا گردد اما دعوی خلع ید نیاز به طی تشریفات دادرسی دارد. و تا زمانی که حکم دادگاه قطعی نگردد ، قابل اجرا نخواهد بود .
4. دعاوی تصرف عدوانی غیر مالی هستند و هزینه دادرسی آن‌ ها نیز مانند دیگر دعاوی غیرمالی خواهد بود. اما هزینه دادرسی در دعوای خلع ید، بر اساس قیمت ملک تعیین می گردد.
5. در تصرف عدوانی سبق تصرف خواهان باید مورد اثبات قرار گیرد. اما در خلع ید، مالکیت فرد برای طرح دادخواست کفایت می کند.
6. تصرف عدوانی به صورت حقوقی و کیفری (در خصوص جمع شرایط) قابل طرح است. اما خلع ید صرفاً یک دعوی حقوقی می باشد و نمی توان آن را در همین قالب در دادگاه های کیفری به جریان انداخت .
7. خلع ید منتهی به حبس و مجازات کیفری نمی شود. و در صورت عدم اجرای حکم توسط خوانده ، اجراییات وارد عمل شده و حکم را اجرا می کنند. اما در تصرف عدوانی کیفری ، در صورت اثبات جرم ، شخص از یک ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود .
8. برای اثبات تصرف عدوانی کیفری نیاز است تا سوء نیت فرد ثابت شود. اما در خلع ید و تصرف عدوانی حقوقی هیچ نیازی به اثبات سوء نیت وجود ندارد و همین که تصرف غیرقانونی و غاصبانه اثبات شود. برای صدور حکم و اجراییه کفایت می کند.