4 تفاوت حکم تاسیسی و حکم اعلامی

تفاوت مهم حکم تاسیسی و حکم اعلامی  : احکام دادگاه ها به انواع مختلفی تقسیم می شوند. اما همه احکام را می توان به نوعی در مجموعه حکم تاسیسی و حکم اعلامی دسته بندی نمود. بدین معنا که یک حکم یا اعلامی است یا تاسیسی! حال سوالی که مطرح می شود این است که تفاوت حکم تاسیسی و حکم اعلامی چیست؟

در ابتدا باید برای روشن شدن موضوع به تعریف هرکدام از آن ها بپردازیم. و در قالب مثال این تعاریف را شفاف سازی کنیم. بنابراین به شما پیشنهاد می دهیم با مطالعه این مقاله وکیل شاه مرادی را همراهی کنید .

حکم اعلامی به چه معناست؟

همانطور که از عنوان موضوع بر می آید به حکمی که در حال اعلام کردن موضوعی است حکم اعلامی گفته می شود؛ یعنی موضوعی برای دادگاه اثبات شده است. و به دنبال آن مبادرت به اعلام حکم متناسب با موضوع پرونده می کند. و هیچ قاعده جدیدی را در این بین نمی سازد. این مورد را با ذکر یک مثال تشریح می کنیم.

مثال:

تصور کنید خواسته ای را مبنی بر تأیید فسخ به دادگاه ارائه کرده اید. خوانده نیز در جریان دادرسی شرکت می کند و ضمن قبولی شرایط به وجود آمده (تأیید اعلام فسخ از هر طریقی اعم از اظهارنامه و … ) اظهارات خواهان را تأیید می کند ، در اینجا دادگاه حکم به تأیید فسخ خواهد داد. این حکم یک حکم اعلامی است و مقام قضایی هیچ وضعیت جدیدی را ایجاد نمی کند.

حکم تاسیسی به چه معناست؟

در حکم تاسیسی بر خلاف حکم اعلامی، مقام قضایی علاوه بر بررسی موضوع پرونده و اعلام حقانیت آن مبادرت به ایجاد یک وضعیت جدید هم می کند. که وابسته به قانون است. به همین علت است که اغلب مردم جامعه ما با احکام اعلامی آشنایی دارند. اما آگاهی چندانی از احکام تاسیسی ندارند. در قالب یک مثال به شفاف سازی حکم تاسیسی می پردازیم.

مثال:

تصور کنید یک فرد تاجر ورشکسته شده است. برای اینکه یک فرد به عنوان ورشکسته شناخته شود باید حتماً حکم ورشکستگی او در دادگاه صادر شود. فردی که ورشکسته شده و توانایی پرداخت بدهی های خود را با توجه به میزان درآمد و مال و اموال خود ندارد و اعلام می شود که این شخص ورشکسته است.

حال دادگاه علاوه بر حکم فوق، حکم دیگری را هم صادر می کند. مبنی بر اینکه فرد ورشکسته حق ندارد در اموال خود تصرف نماید. و باید مدیر تسویه برای رسیدگی به امور مالی او تعیین شود. این حکم در عرف جامعه وجود نداشته است. و توسط قانون گذار تاسیس شده است. حکم فوق یک وضعیت جدید را ایجاد می کند. به همین علت به عنوان حکم تاسیسی شناخته می شود.

تفاوت حکم اعلامی و حکم تاسیسی چیست؟

اکنون با توجه به تعاریف بالا می توان تفاوت حکم اعلامی و حکم تاسیسی را به خوبی دریافت .
تفاوت این احکام به شرح ذیل هستند:

1. حکم اعلامی به وجود آورنده یک وضعیت جدید نیست. و اعلام کننده یک وضعیت خاص در گذشته است. اما حکم تاسیسی یک وضعیت جدید را ایجاد می کند که تا پیش از آن وجود نداشته است.
2. حکم اعلامی ناظر بر گذشته است. و حکم صادره را با توجه به دینی که در گذشته ایجاد شده است صادر می کند. اما حکم تاسیسی ناظر بر آینده است.
3. اغلب احکام دادگاه ها در مجموعه احکام اعلامی قرار میگیرند اما بخش محدودی از آن ها دارای جنبه تاسیسی هستند.
4. مراجعه به وکیل برای امور حقوقی و کیفری از اهمیت زیادی برخوردار است. اما در خصوص احکام تاسیسی از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد. چرا که این امور کاملاً جنبه حقوقی دارند. و عامه اجتماع از آن ها اطلاعی ندارند. این درحالیست که اغلب مردم جامعه از نتیجه احکام اعلامی به خوبی آگاهی دارند .