قاعده مالایعلم به چه معناست ؟

قاعده مالایعلم به چه معناست ؟ : بار اثبات ادعا و ارائه دلیل بر عهده مدعی است و منکر نیازی به ارائه دلیل بر نفی مورد ادعا ندارد. نتیجه بدیهی عدم ارائه دلیل توسط مدعی و عدم امکان اثبات نیز صدور حکم به نفع منکر است.

با این حال در فقه در بعضی موارد به استناد قاعده “لایعلم الا من قبله ” اظهار مدعی بی آنکه نیازی به ارائه دلیل باشد قبول می شود این قاعده در مواردی کاربرد دارد که حصول علم نسبت به یک پدیده تنها توسط شخصی خاص که معمولا ذی نفع هم هست امکان پذیر است پدیده ای که امکان آگاهی یافتن به آن برای همه وجود ندارد یا امکان علم برای دیگران هست اما مدعی نسبت به آن پدیده از سایر افراد علم است .

قاعده مالایعلم

امر مورد ادعا ممکن است امری ذهنی باشد ( مانند ظن نسیان اسلام آوردن ذمی نیت طلاق دهنده قصد علم فرد ) و یا امری عینی و خارجی که عرفا به صورت پنهانی رخ می دهد به این ترتیب انتظار علم به آن توسط دیگران غالبا دشوار و ممتنع یا متعذر است.

در حقوق امروز با توجه به ماده 1257 قانون مدنی و ماده 197 قانون آیین دادرسی مدنی تردیدی در عدم پذیرش این قاعده وجود ندارد. با این حال ماده 282 قانون مدنی می تواند یادگاری بر جا مانده از آن تلقی شود به صراحت ماده فوق تشخیص اینکه تادیه از بابت کدام دین است با مدیون است چه در تفسیر ایفاء باید به قصد تادیه کننده رجوع کرد و بهترین راه برای تشخیص قصد مدیون اعلام خود وی است .

امید شاه مرادی – مشاور حقوقی و وکیل پایه یک دادگستری