دارا شدن بلاجهت چیست؟

مفهوم حقوقی و تعریف دارا شدن بلاجهت : یکی از قواعدی که در متون فقهی و حقوقی و همچنین در قوانین مدنی مورد توجه واقع شده است. قاعده جلوگیری از دارا شدن بلاجهت یا همان قاعده جلوگیری از استیفا ناعادلانه نام دارد. این قاعده از قرادادهایی که منفعت بلاجهتی را برای یکی از طرفین ایجاد نماید جلوگیری می کند. زیرا انسان ها باید به دنبال قراردادهای قانونی به استیفاء منفعت بپردازند. و اگر این گونه نباشد مشمول دارا شدن بلا جهت خواهند بود. در این مقاله علاوه بر تعریف داراشدن بلاجهت به بررسی سایر جوانب آن خواهیم پرداخت. پیشنهاد می دهیم با مطالعه این مقاله ما را همراهی کنید.

دارا شدن بلاجهت به چه معناست؟

دارا شدن به معنای به دست آوردن مال یا منفعت است. و بلاجهت بدان معناست که هیچ کدام از دلایل قانونی همانند بیع، معاوضه، صلح ، هبه و … باعث دارا شدن نشده است.

دارا شدن به معنای بدست آوردن هر نوع منفعت مادی یا معنوی است که دارای ارزش مالی می باشد؛ به عبارتی می توان استیفای ناروا یا بلاجهت بدین صورت تعریف کرد؛ که بر دارایی یک فرد بدون دلیل و بلاجهت و با زیان رساندن به فرد دیگر، افزوده گردد؛ دارا شدن بلا جهت در قران کریم، در متون فقهی و مواد قانونی مورد توجه قرار گرفته است.

مطابق با قوانین داخلی ایران و سایر نظام های حقوقی، قاعده کلی در این خصوص بدین صورت است که اگر کسی بدون جهت یعنی بدون سبب مشروع، مال فرد دیگری را دارا شده است؛ باید آن را به صاحبش برگرداند در غیر این صورت مرتکب تقصیر شده و مقصر شناخته می شود. بنابراین همانطور که مشخص است مبنای دعوای استیفای ناروا یا بلاجهت، تحصیل ثروت بصورت نامشروع می باشد.

دارا شدن بلاجهت در قوانین ایران

برخی از قوانین داخلی جمهوری اسلامی به صورت مستقیم و برخی دیگر در خلال مطالب خود به دارا شدن بلاجهت اشاره کرده اند. از جمله این موارد می توان به مواد قانونی ذیل اشاره کرد:

ماده 301 قانون مدنی:

اگر کسی که عمدا یا از روی اشتباه چیزی را که مستحق نبوده است دریافت کند. ملزم است تا آن را به مالک واقعی مال تسلیم کند.

ماده 306 قانون مدنی:

هرگاه فردی اموال غایب یا محجور و امثال آنها را بدون اجازه مالک یا کسی که حق اجازه دارد اداره نماید. باید حساب زمان تصدی خود را ‌بدهد. (منظور همان اجرت المثل ایام تصرف است.) البته در صورتی که تحصیل اجازه در موقع مقدور بوده یا تاخیر در دخالت موجب ضرر نبوده باشد حق مطالبه مخارج را نخواهد داشت. اما در صورتیکه عدم ‌دخالت یا تاخیر در دخالت موجب ضرر صاحب مال بوده باشد دخالت ‌کننده مستحق اخذ مخارجی خواهد بود. که برای اداره کردن مال لازم بوده است.

ماده 319 قانون تجارت:

اگر وجه برات یا فته‌ طلب یا چک را نتوان به واسطه حصول مرور زمان در مدت پنج سال مطالبه کرد. دارنده برات یا فته طلب یا چک می ‌تواند تا‌ حصول مرور زمان به مدت مقرر در قانون، اموال منقوله وجه آن را از کسی که به ضرر او استفاده بلاجهت نموده است مطالبه نماید.

ارکان تحقق دعوی دارا شدن بلاجهت

برای اینکه بتوانید علیه دیگری دعوی دارا شدن بلاجهت را به جریان اندازید نیاز است تا ارکان آن تحقق یابد.

• دارا شدن باید با کاهش مال یک فرد و افزایش مال یا منفعت دیگری همراه باشد.
• دارا شدن باید بدون جهت قانونی باشد.
• کسی که مال را بدست آورده است حاضر به پس دادن آن مال نباشد.

اگر یکی از ارکان فوق در زمان طرح دعوی وجود نداشته باشد امکان طرح دعوا نیز از دست خواهد رفت. بهتر است قبل طرح دعوی در این زمینه با یک مشاور حقوقی یا وکیل حرفه ای مشورت کنید.