پرونده شخصیت در حقوق کیفری ایران

پرونده شخصیت در حقوق کیفری ایران : روشن است برای این که کیفر بتواند اثر مطلوب روی بزهکار داشته باشد شناخت شخصیت بزهکار ضروری است و این شخصیت به تناسب تفاوت روان ، جسم و محیط پیرامون هر فرد متفاوت است . قانونگذار ایران نیز در مواد مختلف قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری به این مهم پرداخته است .

هدف از تشکیل پرونده شخصیت علاوه بر رویکرد حبس زدایی ، ترغیب دستگاه قضایی به اعمال مجازات های جامعه مدار و اجتماعی است ، از این رو نیاز است تا با شناختی دقیق از وضعیت بزهکار چه از بُعد اجتماعی و فردی و چه از نظر سوابق قانونی به صدور حکمی منطبق با وضعیت وی منجر شود .

انتقادات وارد بر پرونده شخصیت

با وجود همه مزایا و محاسنی که تشکیل پرونده شخصیت دارد انتقاداتی نیز بر آن وارد است ؛ از جمله اینکه تشکیل این پرونده موجب اطاله دادرسی شده ، علاوه بر آن با نفوذ به خلوت افراد و تجسس در زندگی شخصی آنان ادامه مسیر محاکمه تحت تاثیر قرار گرفته و زمینه پیش داوری را برای قاضی کیفری محقق می‌سازد .

برخی دیگر نیز هزینه بر بودن تشکیل پرونده شخصیت را در راس انتقادات خود قرار داده اند ، اما باید خاطر نشان کرد که هدف از تشکیل پرونده شخصیت ، ضمن شناخت عوامل موثر در تکمیل پدیده مجرمانه و شخصیت مجرم ، اعمال مجازات مناسب با شخصیت فرد و اصلاح و بازپروری بزهکاران است بنابراین هدف از تشکیل پرونده مذکور هدف مقدسی است که پرداخت هزینه‌های سنگین و صرف زمان طولانی برای آن ، ارزشمند است .

در نتیجه می توان گفت مبارزه با بزهکاران صرفاً با استفاده از ابزار کیفری موفقیت آمیز نخواهد بود و باید با روشهایی موجب بازپروری و باز اجتماعی کردن بزهکاران و اصلاح شیوه تفکر و افزایش کارایی و مهارت های زندگی این اشخاص را فراهم نمود .

عوامل موثر در تشکیل پرونده شخصیت

شخصیت مجموعه ای از ویژگی های ظاهری و غیر ظاهری رفتار یک فرد است که ثبات و جلوه بیشتری دارد و تا حدی قابل پیش بینی است ، تشکیل پرونده شخصیت از این جهت که عوامل دخیل در وقوع جرم را به نحوی روشن می سازد حائز اهمیت است . چرا که شناخت عوامل بزه زا موجب اثرگذاری هرچه بیش تر کیفر خواهد شد . پرونده شخصیت حاوی نتایج مطالعات و آزمایش‌های پزشکی ، روانشناسی ، روانپزشکی و پژوهش‌های اجتماعی درباره فرد است که کمک می کند تصمیم های قضایی مطابق با شخصیت و شرایط مرتکب باشد تا از این طریق نتیجه مطلوب از مجازات حاصل گردد .

جایگاه تشکیل پرونده شخصیت در حقوق کیفری ایران

هر چند که قانونگذار ایران در مرحله تحقیقات مقدماتی و صدور حکم ، تشکیل پرونده شخصیت را در موارد محدودی پذیرفته است که می‌توان دلیل آن را جلوگیری از تحجیم کار در مراجع قضایی دانست ، لیکن در بحث تخفیف و تعلیق مجازات با مطالعه قوانین حاکم به خوبی متوجه نقش اوضاع و احوال خاص مرتکب در تخفیف یا تشدید مجازات مرتکب می شویم، در مبحث تعلیق مجازات نیز بی تردید صدور اعطای تعلیق یا عدم صدور آن در حق مرتکب نیازمند تشکیل پرونده شخصیت می باشد .

وکیل امید شاه مرادی – وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی