مفهوم و اقسام اراضی موات

اراضی موات چیست و چه ویژگی هایی دارد ؟ با توجه به اینکه اراضی از حقوق و مزایای خاصی برخوردار هستند می بایست انواع آن را بررسی نمود تا حقوق مالکان مشخص گردد ؛ یکی از انواع زمین های شهری اراضی موات هستند که مرجع تشخیص آن ها کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری می باشد .

مالکیت و احیای زمین های موات دارای قوانین و مقررات خاصی است که در ذیل به آنها پرداخته خواهد شد .

مفوم اراضی موات – به چه زمین هایی موات گفته می شود ؟

وکیل ملکی : به زمین هایی که مرده و بی جان ، خشک و بایر و زمین های ویرانی که مالک نداشته باشند را زمین و اراضی موات می گویند ؛ موات در لغت به معنی بی جان و مرده است ؛ ماده 27 قانون مدنی نیز اراضی موات را تعریف نموده است بر اساس این ماده :

اراضی موات به زمین هایی که معطل افتاده و آبادی و کشت و ذرع در آن ها نباشد گفته می شود .

همچنین در ماده 141 همان قانون نیز مراد از احیای این اراضی را نیز توضیح داده است .

ماده 3 قانون زمین شهری مصوب بیست و دوم شهریور سال هزار و سیصد و شصت و شش : اراضی موات شهری زمین هایی است که سابقه عمران و احیاء نداشته باش.

تفاوت اراضی بایر و موات چیست ؟

ماده 4 قانون زمین شهری اراضی بایر را تعریف نموده است ؛ زمین هایی که سابقه احیاء ، عمران و آبادی داشته اما به تدریج و مرور زمان به حالت موات برگشته باشند را زمین بایر می گویند و تفاوتی ندارد که سابقاً مالکی داشته یا خیر .

شروط لازم به جهت مباح و موات بودن زمین

زمین برای اینکه مباح و موات باشد ، باید دارای 2 شرط باشد :

اول :

مالک خاص نداشته باشد : بنابراین اگر زمینی که ملک اشخاص است ، به سبب اهمال و کوتاهی مالک یا مالکان آباد نباشد ، در اصطلاح زمین موات و مباحه نیست بلکه چنین زمینی را بایر می نامند پس احیاء آن از موجبات تملک نخواهد بود .

دوم :

آبادی و کشت و ذرع در آن نباشد ، آبادی زمین ، به تناسب انتفاعی که از آن برده می شود ، متفاوت است ولی در عرف زمینی را که در آن درختکاری و زراعت و ساختمان باشد آباد می گویند . زمین آباد معمولاً دارای مالک خاص است ، مگر این که در اثر اعراض مالک یا جهات دیگر مجهول المالک باشد .

اقسام اراضی موات

اراضی موات دارای اقسام مختلفی است که در گذشت زمان بر این اقسام افزوده شده است و همین امر موجب گردیده تشخیص آنها با سایر زمین ها دشوار گردد اما به طور کلی ، اراضی موات دارای اقسام ذیل هستند :

1. زمین هایی که از ابتدا و اصل موات بوده و می دانیم که در هیچ تاریخی ملک شخص یا اشخاص نبوده است و یا اینکه ندانیم که سابقه مالکیت داشته اند .
2. اراضی که در تاریخ های گذشته سکنه داشته اما از بین رفته و به طور کلی منقرض گردیده اند مثل زمین های شوش و بابل و امثالهم .
3. از روی آثار متوجه می شویم و می دانیم مالکی دارد ولی مشخص نیست که مالک آنها چه افرادی هستند و البته ملک هم باید به صورت خرابه باشد ، که این قسمت از اراضی مشمول 2 عنوان می گردد : اراضی موات و مجهول المالک .
4. زمین هایی که مالک معین دارد ولی مالک یا مالکین آن زمین ها از آنها اعراض کرده اند . این قسم از اراضی خود بر 2 نوع هستند :

الف – موردی که ملک موات بوده و احیاء شده و پس از احیاء مالک از آن اعراض نموده است .

ب – موردی که مشمول هیچ یک از اقسام مذکور نبوده و تابع ملک مالک باشد ، اما مالک ، آن قسمت را مهجور گذاشته باشد . مثل آن زمینی که جزء قریه بوده و از قنات یا نهری به خصوص آبیاری می شده و چون آب قنات و یا نهر از بین رفته است ، به تبع آن زمین هایی که از آن آیباری می شده از بین رفته باشد اما مالک از آن اعراض نکرده است .

وکیل شاه مرادی – وکیل پایه یک دادگستری – برگرفته از کتاب کمیسیون ماده 12 قانونم زمین شهری