قیم کیست ؟ و چه شرایطی باید داشته باشد ؟

قیم کیست ؟ ویژگی ها و نکات مهم حقوقی در رابطه با قیم با وکیل شاه مرادی :  مبحث قیم و قیمومت یکی از پرکاربردترین مباحث حقوقی می باشد که در قانون حمایت از خانواده و قانون مدنی در بخش امور حسبی مورد توجه قرار می گیرد. اینکه قیم کیست یک سوال متداول می باشد چرا که همچنان بسیاری از مردم تفاوت اصلی و واقعی ولی قهری، قیم، کفیل، سرپرست، نماینده قانونی یا قضایی و مواردی از این قبیل را نمی دانند. در این مقاله تصمیم گرفته ایم تا ضمن تعریف قیم و پاسخ به این سوال که قیم کیست ! سایر مسائل مرتبط با این مقوله را نیز بررسی نماییم.

قیم به چه معناست؟

تعریف لغوی قیم تا حد بسیار زیادی می تواند تعریف کننده اصطلاح حقوقی آن باشد. قیم در فرهنگ لغت به عنوان ولی، سرپرست، وصی، نماینده و مواردی از این قبیل آمده است. بدین معنا که برخی از افراد توانایی انجام برخی از امور حقوقی و مالی را ندارند. به همین علت یک فرد باید از جانب آن ها برای امور مورد نظر تصمیم گیری نماید. به فردی که به سمت فوق منصوب می گردد قیم گفته می شود. صغیر، سفیه و مجنون کسانی هستند که باید برای آن ها قیم در نظر گرفته شود.

موارد نصب قیم

در مواردی که یک فرد به عنوان محجور شناخته می شود (صغیر، سفیه یا مجنون) ولی او (پدر یا جد پدری) رسیدگی به امورات او را عهده دار می شوند. اما در برخی از موارد یا ولی محجور در قید حیات نیست یا شرایط لازم برای مدیریت امور مالی و غیرمالی محجور را ندارد در این شرایط قیم نصب می گردد. در این زمان اولویت با مادر فرد است که به عنوان قیم انتخاب شود. اما اگر مادر نپذیرد یا شرایط لازم را نداشته باشد یکی از خویشاوندان دلسوز یا فردی که از جانب مرجع صالح انتخاب می شود قیمومت را عهده دار می گردد.

ویژگی های قیم

وکیل امور حسبی : فردی که به عنوان قیمومت منصوب می شود باید خود محجور نباشد. درک کامل و روشنی از شرایط اقتصادی و حقوقی جامعه داشته باشد. عدل و انصاف، رعایت مصلحت محجور، بلوغ و صحت عقل و قوای دماغی نیز از دیگر ویژگی های قیم به حساب می آید. اگر قیم در طول مدت قیمومت این شرایط یا یکی از آن ها را از دست بدهد از سمت خود عزل شده و فرد دیگری به عنوان قیم انتخاب می شود.

نحوه نصب قیم

نصب قیم به این صورت است که در ابتدا حکم حجر فرد از دادگاه عمومی محل سکونت او اخذ شده. و سپس شرایط اطرافیان (بخصوص یکی از اعضای خانواده و ترجیحاً مادر یا همسر) برای عهده دار شدن این سمت مهم مورد توجه قرار می گیرد. دادگاه محل سکونت محجور برای رسیدگی به این مسئله صلاحیت دارد. دادستان نیز فردی است که به حمایت از محجور پرداخته و می تواند مخالفت خود را با فرد پیشنهادی ارائه نماید. و خود شخصاً قیمومت فرد محجور را طبق قانون برعهده بگیرد.

وظایف قیم

بیشترین وظایف قیم به موارد مالی محدود می شود. اصولاً مسائلی که دادگاه و دادستان نیز حساسیت زیادی روی آن نشان می دهند. همین مسائل مالی است اما نباید تصور کرد که مسائل غیر مالی از دیدگاه قانون حائز اهمیت نمی باشند. با این حال آن چیزی که مسببات سوء استفاده را فراهم می کند همین مسائل مالی است. بنابراین و طبق قانون:

• قیم حق ندارد نسبت به فروش اموال محجور همانند خانه اقدام نماید مگر اینکه با ارائه ادله، مصلحت طفل را برای دادستان اثبات نماید.
• قـیم حتی حق ندارد از سند ملک و املاک محجور برای رهن بانک نیز استفاده نماید. مگر اینکه مصلحت طفل در این امر باشد و دادستان با آن موافقت نماید.
• قیـم حق ندارد با محجور معامله ای را انجام دهد که یک طرف معامله خود او می باشد. تفاوتی هم ندارد که در نتیجه آن مالی را به محجور انتقال می دهد یا مالی از اموال محجور را به خود انتقال خواهد داد.

در مقابل می توان به این موارد نیز اشاره نمود که:

• قیم حق دارد با توجه به میزان و کیفیت کارهایی که انجام می دهد درخواست مزد و اجرت نماید.
• او می تواند اموال منقول فرد را در محدوده مصلحت محجور به فروش رساند بی آنکه از دادستان اجازه بگیرد. با این حال اگر بعد از مدتی کشف گردد. که اقدامات او به صورت عامدانه در راستای مصلحت طفل یا محجور نبوده است تحت پیگرد قرار می گیرد.

امید شاه مرادی – مشاور حقوقی و وکیل پایه یک دادگستری