علل موجه جرم و عوامل رافع مسئولیت کیفری

علل موجه جرم و عوامل رافع مسئولیت کیفری : شاید در نگاه اول تصور کنید که علل موجه جرم و عوامل رافع مسئولیت کیفری یکسان هستند. حال آنکه این گونه نیست و تفاوت های مهمی میان آن ها وجود دارد. در ابتدا به تعریف علل موجه جرم و عوامل رافع مسئولیت کیفری می پردازیم. و در نهایت به ذکر تفاوت بین عوامل رافع مسئولیت و علل موجهه جرم نیز خواهیم پرداخت. بنابراین پیشنهاد می دهیم با مطالعه این مقاله وکیل شاه مرادی را همراهی کنید.

علل موجه جرم به چه معناست؟

علل موجه جرم به دلایل و شرایطی گفته می شود که وقوع یک جرم را توجیه می کند, بنابراین به یک شخص خاص اختصاص ندارند و با توجه به موقعیت و شرایطی که ایجاد شده است وقوع جرم نیز کاملاً منطقی و توجیه پذیر است. در واقع باید بگوییم که عوامل موجهه جرم به كيفياتی می‌گويند. كه به موجب قانون، جرم ارتکابی را مباح می‌كنند و مسئولیت کیفری و حتی مسئولیت مدنی را هم حذف خواهند کرد.

اين عوامل به فعل مرتكب و نه به شخص او مرتبط است به همین دلیل شريك و معاون جرم هم معاف از مجازات خواهند بود. از جمله مهمترین مصداق علل موجهه جرم می توان به دفاع مشروع اشاره کرد. دفاع مشروع حتی می تواند از قصاص و اعدام افراد نیز جلوگیری کند. همچنین ضرورت عقلایی و اجرای قانون اهم نیز وقوع برخی جرائم را توجیه می کنند.

عوامل رافع مسئولیت کیفری به چه معناست؟

وکیل کیفری : علل رافع مسئولیت کیفری نیز باعث می شود تا مسئولیت کیفری برای مباشر جرم از بین برود البته برخلاف مورد قبل رافع مسئولیت معاون جرم یا شریک جرم نمی باشد مگر اینکه آن ها نیز به علل رافع مسئولیت، مشمول این قوانین باشند. این عوامل در مورد شخص مورد نظر بررسی می شوند. به عنوان مثال اکراه، اجبار، مستی یا دادن داروی بیهوشی و مواردی از این قبیل که باعث می شود اراده واقعی فرد از بین برود یا تحت کنترل شرایط دیگر قرار بگیرد. باعث می شود تا مسئولیت کیفری فرد از بین برود.

اینکه می گوییم عوامل رافع مسئولیت کیفری وابسته به شخص هستند. بدین دلیل است که از یک شخص به شخص دیگر متفاوت می باشند. به عنوان مثال اجبار و اکراه ممکن است روی یک فرد ضعیف بیشترین اثر را بگذارد حال آنکه یک فرد دیگر ممکن است با اظهارات و تهدیدات دیگری به هیچ وجه تحت فشار قرار نگیرد. بنابراین باید عوامل رافع مسئولیت را به صورت موردی در خصوص مجرم بررسی نمود.

تفاوت بین عوامل رافع مسئولیت و علل موجهه جرم

1. علل رافع مسئولیت کیفری شخصی هستند یعنی وابسته به شخص می باشند. اما علل موجهه جرم موضوعی است و متوجه شخص نیست.
2. عوامل رافع مسئولیت کیفری به توانائی و اهلیت خاص مرتکب مربوط می شود. بنابراین ریشه های درونی و شخصی دارد اما علل موجهه جرم یا علل مشروعیت جرم ناشی از عوامل خارجی است. و باعث حذف وصف مجرمانه عمل می شود.
3. در عوامل رافع مسئولیت کیفری عنصر معنوی جرم محقق نشده است. همانند زمانی که فردی تحت تاثیر اجبار دیگری دست به اقدام مجرمانه می زند. اما عنصر معنوی در علل موجهه جرم تحقق یافته است با این حال ناشی از ضرورت یا اجبار قانون است.
4. عوامل رافع مسئولیت کیفری یک موضوع عمومی و همگانی است. اما علل موجهه جرم نیاز به نص قانونی خاص و مشخص دارد .
5. زمانی که یک جرم با شراکت چند نفر به وقوع می رسد علل رافع مسئولیت نسبت به هر یک از آن ها باید جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. چرا که ممکن است در عمل شامل همه شرکاء و معاونین جرم نگردد اما این مسئله در خصوص علل موجه جرم مصداق ندارد و رفع مسئولیت از مباشر باعث رفع مسئولیت از سایرین نیز می شود.
6. علل رافع مسئولیت می تواند مسئولیت کیفری را از بین ببرد. اما مسئولیت مدنی را از بین نمی برد. بدین صورت که اگر جرمی توسط یک نفر دیوانه یا طفل صغیر به ارتکاب برسد. فاعل را نمی تواند تحت تعقیب کیفری قرار داد اما می توان از نظر مسئولیت مدنی او را محکوم نمود و مطالبه خسارت کرد. اما عوامل موجهه جرم، هم مسئولیت کیفری و هم مسئولیت مدنی را یکجا از بین می برد. بدین صورت که اگر شخصی در حالت دفاع مشروع موجب خسارت به دیگری می شود. نمی توان او را محکوم به پرداخت خسارت نمود.