اکراه در قتل و اکراه در جنایت مادون نفس

اکراه در قتل یکی از مسائل حقوقی پیچیده و تخصصی است که در قوانین کیفری همه کشورها از جمله ایران وجود دارد. اکراه در بسیاری از موارد عاملی برای تخفیف مجازات به حساب می آید. اما در مورد قتل و جنایت بر نفس که موجب کشته شدن یک انسان گردد این گونه نیست. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی این موضوع بپردازیم که :

• اکراه در قتل چه مجازاتی را به دنبال دارد؟
• و دیگر اینکه آیا اکراه در جنایت مادون نفس سبب تخفیف مجازات می گردد؟

در ادامه با وکیل امور کیفری همراه باشید تا بیشتر این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم .

اکراه در قتل چیست ؟

منظور از قتل در این مقوله همان قتل عمد است. بنابراین نمی توان قتل خطای محض یا شبه عمد را در این مبحث وارد کرد. منظور از اکراه نیز هر نوع فعل یا صحبت و تهدیدی است که به عنوان یک عامل فشار بر روح و روان فرد دیگر عمل می کند. و او را به سمت ارتکاب یک فعل که از آن کراهت دارد سوق می دهد. هرچند اکراه در بسیاری از موارد مورد توجه مقام قضایی قرار می گیرد. اما در خصوص قتل به این صورت نیست. بنابراین فرد نمی تواند با این بهانه که تحت تاثیر اکراه دیگری قرار گرفته است. از قصاص رهایی یابد مگر اینکه اولیا دم به او رضایت دهند. یا به نحوی از انحاء که قانون تعیین کرده است امکان قصاص وجود نداشته باشد. در این خصوص می توان به موارد ذیل اشاره کرد :

1. اگر فردی که مورد اکراه واقع شده است صغیر غیرممیز یا مجنون باشد اکراه کننده قصاص می شود.
2. اگر مرتکب صغیر ممیز باشد ولی او باید دیه را پرداخت کرده و اکراه کننده نیز به حبس ابد محکوم می شود.

اکراه در جنایت مادون نفس

منظور از جنایت مادون نفس هر نوع جنایتی است که بر انسان وارد می شود. اما منجر به قتل و کشته شدن او نمی گردد. به عنوان مثال هر نوع ضرب و جرحی که باعث قطع یکی از اعضای بدن یا منافع آن ها می شود جنایت مادون نفس است. در این نوع جنایت تا حدی می توان اکراه را مورد توجه قرار داد. و احتمالاً منجر به تخفیف مجازات می شود. بنابراین اگر اثبات شود که اکراه شونده تحت تاثیر اکراه کننده اقدام به این عمل نموده است مجازات قصاص از او رفع می شود. بدین معنا که مباشر محکوم به مجازات نمی شود. در این شرایط اکراه کننده است که قصاص می شود .

نکته بسیار مهمی که در این خصوص وجود دارد. این است که ادعای اکراه بر جنایت بر عضو باید در دادگاه ثابت شود. و در صورت عدم اثبات، با سوگند صاحب حق قصاص، مباشر قصاص می شود. بنابراین اثبات اکراه در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است. ناگفته نماند که اصل بر عدم اکراه است. و این قضیه باید توسط مباشر یا همان فردی که اقدام به جنایت مادون نفس نموده است اثبات شود .

نکاتی که باید در خصوص اکراه در قتل عمد و جنایت بر مادون نفس بدانید

• مجازات حبس ابد برای اکراه کننده مشروط به وجود شرایط عمومی قصاص در اکراه کننده و حق اولیای دم می باشد. و قابل گذشت و مصالحه توسط اولیا دم خواهد بود .
• اگر اکراه کننده به هر علت به حبس ابد محکوم نگردد، به مجازات معاونت در قتل عمد محکوم می شود.
• هرگاه کسی دیگری را به فعل یا رفتاری اکراه نماید که منجر به جنایت بر اکراه شونده گردد. جنایت عمدی قلمداد می گردد و اکراه کننده قصاص می شود مگر اینکه اکراه کننده بتواند اثبات نماید که قصد جنایت بر او را نداشته است. و همچنین اثبات شود که او آگاهی و توجه به اینکه این اکراه نوعاً موجب جنایت بر او می شود را نداشته باشد. که در این صورت جنایت شبه عمدی محسوب می شود و اکراه کننده به پرداخت دیه محکوم می گردد.
• اکراه شونده در خصوص جنایت مادون نفس باید حداکثر همان کاری را انجام داده باشد که اکراه کننده خواسته است. در غیر این صورت برای مازاد بر آن دارای مسئولیت خواهد بود.
• انجام جنایت مادون نفس باید برای جلوگیری از یک جنایت شدیدتر باشد. در غیر این صورت مسئولیت اکراه شونده را به دنبال دارد.