آشنایی با تصمیمات محاکم در امور حسبی

آشنایی با تصمیمات محاکم در امور حسبی : برابر مفاد ماده ۱ قانون امور حسبی

” امور حسبی اموری هستند که دادگاه مکلف است نسبت به آن امور اقدام و تصمیم گیری کنند بدون این که رسیدگی به آن متوقف بر وقوع اختلاف و منازعه بین اشخاص و اقامه دعوا از طرف آنها باشد”

لازم به ذکر است که رسیدگی به امور حسبی در دادگاه های حقوقی به عمل می آید به عبارت دیگر دادگاه های کیفری صلاحیت ورود به این امور را ندارند . تصمیمات حسبی را با توجه به قانون امور حسبی می‌توان به سه دسته تقسیم کرد ؛

1. احکام حسبی
2. تصمیمات حسبی به مفهوم اخص
3. دستور

احکام حسبی

در تصمیمات محاکم در امور حسبی مقنن ایران در قانون امور حسبی در مواردی تصمیم به مفهوم اعم دادگاه را که در نتیجه رسیدگی به امور حسبی صادر می‌شود ، حکم نامیده است ؛ که این موارد عبارتند از :

۱_ حکم عزل وصی یا قیم یا ضم امین

به موجب ماده ۴۷ قانون امور حسبی در مواردی که دعوای خیانت یا عدم لیاقت و سایر موجبات عزل وصی و قیم یا ضم امین مطرح می‌شود ، دادگاه برابر مقررات قانون مذکور رسیدگی کرده اما نتیجه رسیدگی خود را در قالب صدور حکم ارائه می نماید و این حکم برابر مقررات آیین دادرسی مدنی قابل تجدید نظر می باشد

۲_ حکم حجر و بقای حجر

دادگاه در صورت احراز حجر اشخاصی که مجنون یا سفیه معرفی می شوند به موجب قانون امور حسبی اقدام به صدور حکم حجر می نماید

۳_ حکم موت فرضی

چنانچه درخواست صدور حکم موت فرضی غایبی مطرح شود ، دادگاه به موجب ماده ۱۵۵ قانون امور حسبی پس از در نظر گرفتن دلایل ارائه شده نسبت به نشر آگهی مربوطه اقدام نموده و در صورت احراز موجبات لازم نسبت به صدور حکم موت فرضی اقدام می نماید .

۴_ حکم تقسیم ترکه

در صورت تعدد ورثه هر یک از آنها به موجب ماده ۳۰۰ قانون امور حسبی میتواند تقسیم سهم خود از سهم سایر وراث را از دادگاه درخواست نماید و دادگاه به موجب قانون مزبور برای رسیدگی به موضوع ، تعیین جلسه نموده و نهایتاً صورت مجلسی تنظیم و در آن مقدار سهم هر یک از وراث و آنچه برای تادیه دین و اجرای وصیت منظور شده را تصریح می نماید این تقسیم نامه به تمام وراث ابلاغ می شود .

۵_ حکم رد و قبول اعتراض به درخواست انحصار وراثت

در صورتی که وراث متوفی یا اشخاص ذینفع خواهان گواهی انحصار ورثه باشند به موجب ماده ۳۶۰ قانون امور حسبی این درخواست را به دادگاه تسلیم نموده و پس از آگهی و پایان یافتن مدت قانونی آن در صورتیکه اعتراضی واصل نگردد گواهی صادر می شود ، امروزه مطابق قانون شورای حل اختلاف درخواست گواهی مزبور از طریق شورای حل اختلاف واقع در آخرین اقامتگاه متوفی صورت می گیرد .

تصمیمات حسبی به معنای اخص

به آن دسته از تصمیمات دادگاه در امور حسبی که مطابق ماده ۴۰ قانون مذکور قابل تجدید نظر خواهی نمی باشد لکن مرجع رسیدگی کننده در هر زمان که لازم است بتواند راساً یا بر حسب درخواست ذینفع تصمیم خود را تغییر دهد تصمیم حسبی به مفهوم اخص گفته می شود ، لذا این تصمیمات نه تنها اعتبار امر قضاوت شده ندارند بلکه مشمول قاعده فراغ دادرس نیز نمی شود .

دستور

وکیل امور حسبی : دستور در حقوق ایران به آن دسته از تصمیمات دادگاه تعلق می گیرد که صدور آن مستلزم رسیدگی تناظری نیست و قابل شکایت نبوده و علی القاعده مربوط به اختیارات و صلاحدید دادگاه می باشد ؛ به عنوان مثال ماده ۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی که می‌گوید آگهی ابلاغ دادخواست در روزنامه به دستور دادگاه انجام می‌شود