ارث فرزند نامشروع

شرایط دریافت ارثیه توسط فرزند نامشروع : یکی از مهمترین مباحث حقوقی که علاوه بر قوانین مدون در متون شرعی نیز مورد توجه واقع شده است مقوله ارث می باشد. ارث فرزند نامشروع یکی از معدود مسائلی است که در سرزمین های اسلامی مطرح می گردد. چرا که قباحت این امر همچنان از میان نرفته و همین مسئله باعث شده است. تا در زمینه قضا و قضاوت چندان با چنین پرونده هایی روبرو نباشیم. با این حال دور از انتظار نمی باشند و هر چند به میزان محدود اما محتمل می باشند. به همین علت تصمیم گرفته ایم تا در این مقاله توسط وکیل امور حسبی به بررسی موضوع رسیدن ارث به فرزند نامشروع بپردازیم.

آیا فرزند نامشروع ارث می برد؟

فرزند نامشروع یا ولد الزنا اصطلاحی است که در خصوص به دنیا آمدن فرزند از یک رابطه غیررسمی و غیرقانونی ایجاد می گردد  رابطه توارث نیز میان کسانی ایجاد می شود که در قانون مدنی ذکر شده اند. این افراد به واسطه نسب یا سبب از یکدیگر ارث می برند. نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که ولادت ناشی از زنا یکی از موانع ارث است. بنابراین فرزندی که از رابطه نامشروع به دنیا آمده است نمی تواند از والدین خود ارث ببرد.

در متون فقهی آمده است که ولدزنا به والدین خود ملحق نمی شود این جمله نشان دهنده تفکیک فرزندان مشروع و فرزندان نامشروع است که البته مخالفت های زیادی نیز با آن صورت گرفته است. با این حال روند حاکم در جمهوری اسلامی ایران این است که فرزند نامشروع نمی تواند سهمی در ماترک متوفی اعم از پدر و مادر یا خواهر و بردار و سایر اقوام نسبی خود داشته باشد. بنابراین پاسخ به سوال فوق منفی است و باید بگوییم که :

فرزند نامشروع نمی تواند از پدر و مادر خود ارث ببرد.

آیا فرزند حاصل از وطی به شبهه از پدر و مادر خود ارث می برد؟

در ابتدا باید وطی به شبهه را تعریف کنیم. امکان وقوع چنین امری بسیار نادر است اما در گذشته های دور که اصولاً چراغ برای روشنایی وجود نداشت. و ارتباط عاطفی چندانی هم میان زن و شوهر نبود امکان وطی به شبهه و وقوع آن بیشتر بود. بدین صورت که دو فرد تصور می کنند زن و شوهر هستند و با یکدیگر نزدیکی می کنند. در این شرایط وطی به شبهه یا نزدیکی به شبهه اتفاق می افتد. و فرزند ناشی از آن کاملاً مشروع است و به طرفین همان رابطه بازمی گردد و می تواند از آن ها ارث ببرد.

اگر یکی از طرفین بداند که در حال زنا با فردی به غیر از همسر خویش می باشد. فرزند حاصل از آن رابطه برای او نامشروع و برای فرد دیگر مشروع است. بنابراین طفل متولد شده از شخص اول ارث نمی برد. اما از شخص دوم ارث می برد. این قاعده در خصوص ولادت طفل به دنبال یک رابطه ناشی از اکراه و اجبار برای یکی از طرفین نیز حکم فرماست. احتمال وطی به شبهه در میان دوقلوهای همسان که شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارند بسیار محتمل است. با این حال اثبات ولادت فرزند از آن رابطه بسیار دشوار و دور از ذهن می باشد.

ناگفته نماند که در بحث موانع ارث از ولد زنا به عنوان یک مانع کلی نام برده شده است. بدین صورت که حتی والدین نیز دیگر نمی توانند از فرزند نامشروع خود ارث ببرند. معمولاً دیه ناشی از قتل یا کشته شدن ولدزنا و همچنین ارث و میراث فرزند نامشروع به حساب حاکم اسلامی می رود تا برای امورات عام المنفعه از آن ها استفاده گردد.

نفقه فرزند نامـشروع بر عهده کیست؟

هرچند ولدزنا نمی تواند از والدین و اقوام خود ارث ببرد. اما پدر او موظف است که نفقه او را طبق قانون و اصول پرداخت نفقه برای فرزند دختر و پسر پرداخت نماید. بنابراین اگر طفلی در نتیجه ارتباط نامشروع به دنیا بیاید. هرچند نمی تواند در زمینه ارث و میراث حقی را طلب نماید اما تا زمانی که قانون تعیین نموده است حق دریافت نفقه را دارد. و پدر او حق خودداری از پرداخت نفقه را نخواهد داشت.

البته پدر و مادر طفل نیز می توانند در زمان حیات خود برخی از اموال را به فرزند نامشروع خود انتقال دهند. تا بخشی از وظایف خود را نسبت به یک انسان بی گناه که فرزند آن هاست و مسئولیت های روانی و وجدانی زیادی را بر آن ها تحمیل می کند ادا نمایند.

آیا لعان از موانع ارث است؟

پاسخ به این سوال نیز مثبت می باشد. لعان به این معناست که قاعده فراش، یک طفل را به یک مرد به عنوان پدر ملحق می داند. اما پدر آن فرزند را به خود منتصب نمی داند. در این شرایط بدون اثبات زنا، فرزند نیز از پدر خود جدا می شود. و رابطه توارث میان آن ها از بین می رود. در این شرایط فرزند از مادر خود و اقوام مادری ارث می برد. اما از پدر و اقوام پدری ارث نمی برد. اگر پدر از لعان رجوع کند رابطه توارث به صورت یک طرفه ایجاد می شود. بدین صورت که فرزند می تواند از پدر خود ارث ببرد اما پدر دیگر نمی تواند از فرزند خود ارث ببرد.