بایگانی سال 2024

جنایت شبه عمد و شرایط آن با وکیل شاه مرادی : بسیاری از مردم تصور می کنند که قتل به دو دسته عمد و غیرعمد تقسیم می شود حال آنکه در این میان نوع دیگری از قتل وجود دارد که با عنوان جنایت شبه عمد شناخته می شود. بدین معنا که نه می توان آن را نوعی قتل عمد قلمداد کرد و نه می توان آن را خطای محض دانست. به همین علت از اصطلاحاتی همانند قتل شبه عمد یا جنایت شبه عمد برای آن استفاده می کنند. در این مقاله به تعریف قتل شبه عمد و بررسی شرایط آن خواهیم پرداخت.

جنایت شبه عمد به چه معناست؟

طبق آنچه که در قانون مجازات اسلامی آمده است، اگر قاتل قصد و قرض کشتن یک فرد را نداشته باشد. اما وسایل و اوضاع و احوالی که وجود دارد نشان از این شرایط داشته باشد. و در صورتی که مرتکب قتل شود به عنوان قتل شبه عمد شناخته می شود. بنابراین نیت قاتل در قتل عمد و شبه عمد، وجه تمایز آن ها از یکدیگر می باشد. البته عقل سلیم باید عدم سوء نیت مرتکب را تایید کند؛ به عنوان مثال اگر فردی با ضربات چاقو دیگری را از پای درآورد. نمی تواند ادعا کند که قصد کشتن فرد را نداشته و کاملاً اتفاقی بوده است.

دو مثال بارز در خصوص قتل شبه عمد وجود دارد که در ادامه آن ها را ذکر می کنیم. قطعاً با مطالعه این مثال ها به تفاوت واقعی قتل شبه عمد از سایر قتل ها پی می برید:

• تصادفات رانندگی منجر به فوت؛

اینجا از اصطلاح “منجر به قتل” استفاده نمی شود و همین مسئله است که باعث می شود. تا اغلب مردم آشنایی چندانی با قتل شبه عمد نداشته باشند. البته در برخی از کشورها این نوع قتل ها را با توجه به اینکه مقتول چقدر در وقوع آن دخالت داشته است تقسیم بندی می کنند. به عنوان مثال اگر راننده هیچ تقصیری در این خصوص نداشته باشد و با سرعت مطمئنه رانندگی کند. و تصادف هم روی خط عبور عابر پیاده رخ ندهد بنابراین مشمول قتل نخواهد بود. اما در قوانین ایران انواع فوت ناشی از تصادفات رانندگی را در مقوله قتل شبه عمد یا حداقل در حکم قتل شبه عمد دسته بندی می کنند.

• زمانیکه یک شخص قصد شکار کردن دارد و از فاصله بسیار دور یک نقطه مبهم را با هدف اینکه یک حیوان است هدف قرار می دهد. اما بعداً معلوم می شود که یک انسان بوده است. با توجه به اینکه آلت قتاله موجود است اما قصد و نیت مرتکب به قتل رساندن یک انسان نبوده است. بنابراین نمی توان آن را قتل عمد دانست بلکه شبه عمد است.

شرایط وقوع قتل شبـه عمـد کدام است؟

در موارد فوق شرایط خاصی نهفته است که همان شرایط وقوع جنایت شبه عمد است. برای اینکه قتل ارتکابی به عنوان جنایت شبه عمد شناخته شود باید موارد ذیل را در خصوص آن اثبات نمود:

• قاتل نباید نیت قتل را داشته باشد.
• قاتل نباید رفتاری را داشته باشد که عادتاً منجر به قتل می شود.
• اگر رفتارهای قاتل و ابزار و آلات قتل نشان از قتل عمد داشته باشد. در صورتی می توان آن را جنایت شبه عمد دانست که قاتل به موضوع قتل آگاهی نداشته باشد. این شرط مصداق بارز مثال دوم در مبحث قبل است.
• زمانی که قتل مشمول هدف و نیت مرتکب نیست اما ناشی از تقصیر و بی احتیاطی و بی مبالاتی وی است. در این خصوص نیز می توان به مثال اول یا همان فوت ناشی از تصادف رانندگی اشاره کرد.

در این خصوص می توان به دو مثال دیگر نیز اشاره کرد که به وفور در سراسر تاریخ رخ داده اند. اول اینکه ممکن است پدری بخواهد فرزند خود را تادیب کند اما این کار منجر به قتل فرزند شود. البته اگر نحوه تادیب از حالت عقلانی خارج شود مصداق بارز قتل عمد خواهد بود. مثال بعد هم در خصوص پزشکانی است که به نحو متعارف بیمار را معالجه می کنند. اما عدم توجه به برخی از مشکلات بیمار از جمله وضعیت سلامت جسمانی، بیماری های خاص، وضعیت تنفسی و قوای بدنی بیمار موجب می شود تا مرتکب قتل شبه عمد شود. که در اغلب موارد به عنوان فوت ناشی از قصور پزشک شناخته می شود. و سعی می گردد از اصطلاح “قتل” استفاده نشود.

امید شاه مرادی – وکیل پایه یک دادگستری

دادگاه صالح در دعاوی خانواده : دعاوی خانواده از مهمترین و متداول ترین دعاوی مطرح شده در ایران هستند. تعیین دادگاه صالح برای دعاوی خانواده یکی از مهمترین دغدغه های قانون گذاران جوامع اسلامی بخصوص قانونگذاران جمهوری اسلامی ایران است. اینکه دادگاه صالح برای دعاوی خانوادگی کدام دادگاه است. یا به عبارت دیگر کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی به دعاوی خانواده را دارد مسئله ایست که در این مقاله به تشریح آن خواهیم پرداخت.

دعاوی خانواده

ما در ایران یک قانون داریم تحت عنوان “قانون حمایت از خانواده” در این قانون به اغلب مسائلی که در زندگی زناشویی پیش آید پرداخته می شود. و سعی شده است تا برای آن ها به درستی تعیین تکلیف شود. دعاوی خانواده از زمان عقد و نکاح تا زمان طلاق و اتمام عده و حتی بعد از آن در خصوص حضانت فرزندان و حق ملاقات با فرزندان را در بر می گیرد.

وکیل خانواده : طیف دعاوی خانواده بسیار متنوع و گسترده است. یک شخص ممکن است برای گرفتن جهزیه به این دادگاه مراجعه کند و شخص دیگر برای دریافت مهریه یا دریافت نفقه و مواردی از این قبیل اما مسئله طلاق توافقی و مهریه از مهمترین و متداول ترین مواردی هستند. که باعث می شود. تا دعاوی حقوقی در دادگاه خانواده به جریان بیفتد. البته در حال حاضر اجرای مهریه از طریق ادارات اجرای اسناد رسمی صورت می گیرد. و با رعایت شرایطی و پس از گذشت 6 ماه و انصراف در اجرای اسناد رسمی می توان از طریق دادگاه خانواده اقدام نمود.

دادگاه خانواده

با توجه به ارزش والای خانواده و حفظ حرمت این حریم مقدس لازم بود تا یک دادگاه اختصاصی برای رسیدگی به دعاوی خانواده تشکیل شود. امروزه در بسیاری از استان ها و شهرستان ها این دادگاه به صورت اختصاصی به دعاوی خانواده رسیدگی می کند.

به موجب قانون حمایت از خانواده که مصوب سال 1391 است قوه قضاییه موظف می باشد. در همه استان ها و شهرستان ها دادگاه خانواده تشکیل شود.

اما در شهرهای بسیار کوچک که میزان دعاوی هم بسیار محدود است. یا امکان دسترسی به شهرستان های بزرگ تر را دارند، این شعب تشکیل نشده است. در این شرایط دادگاه عمومی صلاحیت رسیدگی به دعاوی خانواده را دارد با این حال در صورت طرح دعوی در خصوص اصل نکاح یا انحلال آن باید به نزدیک ترین دادگاه خانواده مراجعه نمایند.

دعاوی خانوادگی در صلاحیت کدام دادگاه هستند؟

اکنون به سوال اصلی مقاله باز می گردیم. در مبحث قبل تا حدی به صلاحیت دادگاه خانواده و ارتباط آن با دعاوی خانواده اشاره کردیم. اما به صلاحیت محلی دادگاه ها و شعب آن ها اشاره نشد. با توجه به مفاد قانون حمایت از خانواده، در دعاوی و امور خانوادگی مربوط به زوجین، زوجه می تواند در دادگاه محل اقامت خوانده یا محل سکونت خود اقامه دعوی کند. مگر در موردی که خواسته، مطالبه مهریه غیرمنقول باشد.

در واقع این یک اصل مهم در آیین دادرسی مدنی است که دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول باید در محلی که همان اموال مستقر هستند صورت گیرد. البته این مسئله صرفاً به مهریه تعلق ندارد بلکه شامل هر نوع طلبی است که در ارتباط با زندگی مشترک برای طرفین ایجاد می شود. و سبب دین می شود و این دین نیز باید از محل فروش یا انتقال اموال غیرمنقول صورت گیرد. به عنوان مثال فردی که محکوم به پرداخت نفقه شده و برای پرداخت نفقه نیز مالی به غیر از اموال غیرمنقول ندارد.

صلاحیت دادگاه خانواده

طبق قانون حمایت از خانواده موارد هجده گانه ای به عنوان محدوده صلاحیت دادگاه خانواده بیان شده اند که عبارتند از:

• نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن اعم از اینکه توسط زوج باشد یا زوجه
• نكاح دائم، موقت و اذن در نكاح که ویژه پدر یا جد پدری دختر باکره است و در سایر موارد نیازی به رعایت آن نمی باشد.
• شروط ضمن عقد نكاح که باید مورد توافق طرفین باشد در غیر این صورت به آن ها ترتیب اثر داده نمی شود.
• ازدواج مجدد و دریافت حکم آن از دادگاه برای ثبت ازدواج که نیازمند رضایت همسر اول یا حکم دادگاه مبنی بر نیاز همسر به ازدواج مجدد می باشد.
• جهيزيه اعم از اینکه همراه با سیاهه باشد یا خیر
• مهريه و مطالبه آن به صورت عندالاستطاعه و عندالامطالبه
• نفقه زوجه و اجرت المثل ايام زوجيت
• تمكين و نشوز زن و مرد در قبال یکدیگر که البته بیشتر در خصوص نشوز زن مطرح می شود. و سبب محرومیت او از دریافت نفقه می گردد.
• طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نكاح به همراه بذل مدت در نکاح موقت و انقضای آن
• حضانت و ملاقات طفل
• نسب و اثبات آن بخصوص برای اثبات تعداد ورثه
• رشد، حجر و رفع آن
• ولايت قهری، قيمومت، امور مربوط به ناظر و امين اموال محجوران و وصايت در امور مربوط به آنان
• نفقه اقارب که در خط عمود قرار دارند و افرادی به غیر از زوجه هستند.
• امور راجع به غايب مفقود الاثر
• سرپرستی كودكان بی سرپرست
• اهدای جنين
• تغيير جنسيت

شکایت کیفری خیانت در امانت : یکی از جرائمی که علاوه بر قوانین مدون در متون فقهی نیز مورد توجه واقع شده است خیانت در امانت می باشد. شکایت کیفری خیانت در امانت از قواعد و قوانین آیین دادرسی کیفری تبعیت می کند. با این حال دارای جزییات و شرایط خاصی است که باید آن ها را بازگو نماییم. سوالات متعددی در خصوص شکایت از جرم خیانت در امانت وجود دارد که بهتر است بررسی شوند. اگر شما نیز قصد طرح شکایت خیانت در امانت را دارید بهتر است تا پایان این مقاله با وکیل شاه مرادی همراه باشید.

جرم خیانت در امانت به اموال تعلق دارد

این جرم صرفاً در خصوص اموالی که مالیت و ارزش اقتصادی دارند مطرح می شود. بنابراین اگر وسیله ای ارزش مادی یا مالی نداشته باشد. هرچند دارای ارزش معنوی باشد جرم خیانت در امانت مصداق پیدا نمی کند. به عنوان مثال اگر شما چند عکس یادگاری به شخص دیگری بدهید اما او از آن ها محافظت نکند مشمول خیانت در امانت نمی باشد. و شما نمی توانید با این موضوع از او شکایت کنید. بنابراین اولین مشخصه اموالی که می توانند مشمول خیانت در امانت قرار گیرند. این است که ارزش اقتصادی داشته باشند یا به اصطلاح “مالیت” داشته باشند.

جرم خیانت در امانت ویژه اموال منقول است

اموال در حقوق مدنی به دو نوع منقول و غیرمنقول تقسیم می شوند. منظور از اموال غیرمنقول هر نوع مالی است که قابلیت نقل و انتقال ندارد همانند زمین، خانه و آپارتمان و اموالی از این قبیل، مابقی اموال منقول هستند. جرم مورد نظر ما در خصوص اموال منقول مصداق پیدا می کند. در واقع اگر فردی مال غیرمنقول دیگری را تصاحب کند و آن را به تصرف درآورد و عمل او خلاف قانون باشد. مصداق تصرف عدوانی است و نمی توان با عنوان جرم خیانت در امانت از او شکایت نمود. هر چند ممکن است خانه یا زمین را برای مدت معلوم به او سپرده باشید تا از آن مراقبت کند.

کدام مرجع برای رسیدگی به جرم خیانت در امانت صلاحیت دارد؟

با توجه به این كه خيانت در امانت جزء جرايم كيفری محسوب مي شود و دادگاه صالح رسيدگی به آن نيز مراجع كيفری هستند ابتدا بايد شكايت نامه تنظيم نمود و سپس به دادسرا فرستاده شود. البته محدودیتی در این زمینه برای تنظیم شکواییه وجود ندارد. بنابراین شما می توانید شکایت خود را در کلانتری یا دادسرا مطرح کنید. دادسرای محل وقوع جرم برای رسیدگی به جریان پرونده و تکمیل آن صلاحیت دارد. پس از آنکه دادسرا شكايت نامه را بررسی نمود و تحقيقات مقدماتی را انجام داد اگر مورد تاييد بود كيفر خواست صادر می شود تا در دادگاه به پرونده رسیدگی شود.

مدارک لازم برای شکایت کیفری خیانت در امانت

باید مشخصات خودتان را به صورت دقیق قید کنید. همچنین مشخصات فردی که خیانت کرده است. نیز باید به صورت دقیق قید شود. در شکواییه باید نحوه وقوع جرم و موضوع اصلی جرم، تاریخ و محل وقوع جرم را هم بیان کنید. نیاز است تا ادله اثبات جرم نیز به صورت دقیق ذکر گردد. ذکر ادله به تکمیل شدن پرونده کمک می کند و باعث می شود تا بازپرس تمام سعی خود را در راستای جلوگیری از امحاء آثار جرم به کار ببرد. حتی باعث صدور قرارهای کیفری نیز می شود.

اصولاً پرونده ای که دارای ادله اثبات دعوی نمی باشد عملاً نمی تواند به نتیجه ای برسد. مگر اینکه متهم خود اقرار به وقوع جرم نماید که در صورت عدم وجود ادله بعید است چنین اقدامی را انجام دهد. مگر اینکه وجدان او باعث شود تا تصمیم به این کار بگیرد.

دادخواست استرداد مال در دادگاه حقوقی

قبل از اینکه به بررسی میزان مجازات مقرر برای جرم خیانت در امانت بپردازیم. باید بگوییم که شاکی می تواند بدون مراجعه به مراجع کیفری به دنبال احقاق حق باشد. یعنی به مراجع حقوقی مراجعه نماید و دادخواست استرداد مالی را که در نتیجه خیانت در امانت از تسلط او خارج شده است را به دادگاه تقدیم نماید.

اما این کار باعث می شود تا مجرم یا همان شخص خائن به سزای اعمال خود نرسد. اما اگر شکایت کیفری خیانت در امانت تنظیم کنید در صورت اثبات جرم، مجرم به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد. نکته مهم این است که اگر خیانت در امانت ثابت شود. شما باید برای استرداد مال خود به مراجع حقوقی مراجعه کنید. بنابراین شکایت کیفری شما را از تنظیم دادخواست حقوقی بی نیاز نمی کند.

مجازات خیانت در امانت چیست؟

طبق قانون مجازات اسلامی مجازت حبس به میزان شش ماه تا سه سال برای فردی که خیانت در امانت می کند تعیین شده است اما نکته مهم این است که جرم مذکور دارای جنبه عمومی نیست و طبق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مجازات این جرم به نصف یعنی سه ماه تا یک سال و نیم کاهش یافته است.

همچنین اگر شاکی از مجازات مجرم صرف نظر کند حبس نیز منتفی می شود. نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که با توجه به دشوار بودن شرایط اثبات وقوع جرم خیانت در امانت بهتر است حتماً به یک وکیل کیفری مراجعه نمایید تا بتوانید فرایند بررسی پرونده در دادسرا و صدور حکم در دادگاه را به بهترین شکل ممکن انجام دهید.

امید شاه مرادی – وکیل پایه یک دادگستری