شرایط تبدیل حبس به جزای نقدی چگونه است ؟

تبدیل حبس به جزای نقدی چگونه است ؟ تبدیل مجازات یکی از مباحث مهم در قانون مجازات اسلامی و قواعد رسیدگی به دعاوی کیفری است. اصولا دعاوی کیفری با هدف اثبات اتهام وارده به یک فرد (یا مبرا نمودن او از اتهام مورد نظر) مطرح می شوند. حال سوال این است که در چه شرایطی می توان مجازات تعیین شده را تبدیل نمود و در چه شرایطی نیز امکان تبدیل مجازات وجود ندارد؟ البته این سوال یک مبحث طولانی در حقوق جزاست و شامل انواع مختلفی از مجازات های تبدیلی است اما در این مقاله قصد داریم به یکی از متداول ترین انواع آن ها یعنی تبدیل حبس به جزای نقدی بپردازیم. با وکیل متخصص کیفری همراه باشید…

اهمیت تبدیل حبس به جزای نقدی

اهمیت این مسئله برمی گردد به مزایای اجتماعی، شخصیتی و خانوادگی که توسط اغلب نظام های حقوقی و تعداد قابل توجهی از کشورها مورد پذیرش واقع شده است. برهیچ کس پوشیده نیست که فضای زندان ها مملوء از افراد تبهکاری است که سابقه زیادی در خصوص ارتکاب اعمال کیفری داشته و حتی بسیاری از آن ها از اعمال خود پشیمان نیستند. حتی بارها مشاهده شده است که برخی از زندانیان به میزان کیفر و جرم ارتکابی افتخار کرده و سعی می کنند حکومت ظالمانه ای را در زندان ها پایه ریزی کنند .

اینجاست که نظام حقوقی در ارتباط با علم جامعه شناسی ضرورت برخی از قواعد حقوقی همانند تبدیل حبس به جزای نقدی را تأیید می کند . با این حال نمی توان با فرض گسترش تجربیات مجرمان از مجازات کردن آن ها صرفه نظر کرد به همین علت است که قواعد تبدیل حبس به جزای نقدی مشمول برخی از افراد می گردد اما همچنان برخی دیگر از محکومین باید مجازات حبس را متحمل شوند ؛ در ادامه شرایط جزای نقدی بدل از حبس را ذکر می کنیم .

شرایط تبدیل حبس به جزای نقدی

در قانون برای انواع جرائم عمدی و غیر عمدی امکان تبدیل مجازات فراهم شده است اما اگر فرد یک بار از این مزیت بهره برده باشد دیگر نمی تواند از آن بهره مند شود اما همچنان امکان تقلیل مجازات به روش های دیگر وجود دارد. در هر صورت باید بدانید که تبدیل مجازات در خصوص جرائم عمدی دشوارتر از جرائم غیرعمدی است. در قانون موارد ذیل برای تبدیل مجازات تعیین شده اند :

• برای جرائم غیرعمدی که میزان مجازات آن ها کمتر از دو سال حبس است قاضی موظف می باشد تا مجازات را تبدیل کند اما برای بیش از دو سال، قاضی موظف به تبدیل مجازات نیست اما می تواند با بررسی پرونده و کنکاش در اوضاع و احوال مجرم او را از این مزیت بهره مند کند. البته مجرم در زمان محکومیت نباید دارای سوء سابقه موثر باشد در غیر این صورت باید مجازات حبس را متحمل گردد.
• در جرائم عمدی صرفا زمانی می توان به صورت مطلق رای به تبدیل مجازات داد که میزان حبس تا سه ماه باشد. اگر حبس بیش از سه ماه تا شش ماه بود قاضی در صورتی موظف به تبدیل مجازات است که سوء سابقه موثر وجود نداشته باشد . اگر هم میزان مجازات بیش از شش ماه باشد قاضی در خصوص تبدیل مجازات هیچ گونه اجباری نداشته و می تواند حبس را به مجازات نقدی تبدیل کند یا نکند .

جزای نقدی بالاصاله و جزای نقدی بدل از حبس

در خصوص این مورد باید تکلیف مواردی که فرد هم به مجازات نقدی محکوم شده است و هم به مجازات حبس، معین گردد. اگر فرد ضمن اثبات اتهام به چند ماه یا چند سال زندان محکوم شود و در عین حال به پرداخت مجازات نقدی (معادل خسارت وارده یا غیر آن) محکوم شود تکلیف چه می باشد؟

آیا در اینجا هم می توان مجازات حبس را تبدیل نمود؟

پاسخ مثبت است. در قانون هیچ گونه منعی برای عدم تبدیل مجازات حبس برای کسانی که به سایر مجازات ها نیز محکوم شده اند وجود ندارد. بنابراین فرد در صورت تبدیل حبس باید علاوه بر پرداخت جزای نقدی بالاصاله، مجازات بدل از حبس را نیز پرداخت کند. نکته قابل توجه اینکه نرخ تبدیل در قانون جدید شامل 100 هزار تومان در ازای یک روز حبس تعیین شده است .

مواردی که حبس به جزای نقدی تبدیل نمی شود

در موارد ذیل امکان تبدیل مجازات وجود ندارد:

• در صورتی که محکوم علیه بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس از یک روز تا شش ماه را داشته باشد. همچنین است در صورتی که سابقه جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال یا شلاق تعزیری را در پرونده خود داشته باشد.
• در صورتی که محکوم علیه دارای یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه را در پرونده خود داشته باشد.
• در صورتی که مجازات مربوطه راجع به جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور باشد.
• در صورت تعدد جرائم عمدی که مجازات قانونی حداقل یکی از آنها بیش از شش ماه حبس باشد.